درمان سکته مغزی

سکته مغزی یکی از خطرناک ترین و پیچیده ترین اتفاقاتی است که می تواند سلامت مغز و عملکرد کلی بدن را تحت تاثیر قرار دهد.

درصد زیادی از افراد بعد از تجربه سکته مغزی متوجه می‌شوند که قسمت یا قسمت هایی از بدن کارایی طبیعی خود را از دست داده و اختلالی در سلامت آنها ایجاد شده است.

از نظر پزشکان سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است و مهم است که افراد علائم سکته مغزی را شناخته و بلافاصله بعد از تجربه حالات غیر طبیعی به مراکز درمانی مراجعه کنند.

همه کسانی که تجربه سکته مغزی خفیف تا شدید را داشته اند باید از نظر متخصصان تحت معاینه قرار بگیرند تا فاکتورهای ضروری مثل سلامت عمومی بیمار، سن و بیماری های زمینه ای و مدت زمان بهبودی ارزیابی شود.

۹۹ درصد بیمارانی که سکته مغزی را تجربه می کنند نیاز است که در مدت زمان خاصی تحت درمان قرار بگیرند تا از عوارض بیشتر جلوگیری شود و آسیب های پیش آمده کنترل گردد.

هنگامی که صحبت از مدت زمان درمان سکته مغزی می‌شود اکثر متخصصان عقیده دارند که بهترین زمان برای درمان آسیب های بعد از سکته مغزی ۳۰ روز اول است.

اگر چه این مدت زمان بین ۹۰ تا ۱۲۰ روز هم می تواند متغیر باشد اما هر چه سریع تر برای درمان اقدام کنید امید به بهبودی کامل بیشتر خواهد بود.

بسیاری از بیماران تصور می کنند که برای درمان سکته مغزی استفاده از دارو کفایت می کند و مدت زمانی طول می کشد تا شرایط آنها به حالت عادی بازگردد.

اثر مخرب سکته مغزی را نمی توان به هیچ عنوان نادیده گرفت و این آسیب ها علاوه بر دارو درمانی نیاز به حرکت درمانی هم دارد که در بهبود حال بیماران بسیار موثر است.

اگر کنجکاو هستید بدانید که چه مدت زمان طول می کشد تا درمان سکته مغزی انجام شود باید بدانید که بلافاصله بعد از این تجربه بیماران نیاز به استفاده از داروهای حل کننده لخته خون دارند.

اگر درمان بیماران به موقع شروع شود تا حد زیادی عوارض این عارضه کاهش پیدا می کند.

مدت زمان درمان سکته مغزی چقدر هست؟

سکته مغزی در هر نوعی که باشد، یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود.

در مرحله نخست، متخصص مغز و اعصاب نوع سکته را تشخیص می‌دهد و سپس با توجه به شدت آسیب، درمان‌های اورژانسی آغاز می‌شود.

در همین مرحله مشخص می‌شود که آیا سکته خفیف بوده یا شدید. ترکیب این عوامل به همراه وضعیت کلی سلامت بیمار، سن و بیماری‌های زمینه‌ای، مدت زمان بهبودی را تعیین می‌کند.

به همین دلیل پزشکان نمی‌توانند زمان دقیقی برای طول درمان سکته مغزی اعلام کنند و تنها یک تصویر کلی در اختیار بیمار و خانواده‌اش قرار می‌دهند.

با این حال، متخصصان باور دارند ۳۰ روز اول پس از سکته مغزی، بهترین زمان درمان است.

مدت زمان درمان سکته مغزی با توجه به شرایط بیماران و نوع سکته بین ۲ تا ۴ ماه متغیر است.

البته این به معنای آن نیست که بعد از این مدت هیچ امیدی به بهبودی وجود ندارد؛ بلکه منظور این است که در این بازه زمانی، بیشترین میزان بهبود و کاهش عوارض رخ می‌دهد.

پس از آن، روند درمان ممکن است کندتر شود و در برخی بیماران حتی تا سال‌ها ادامه داشته باشد.

به همین دلیل پزشکان تلاش می‌کنند در روزها، هفته‌ها و ماه‌های اولیه، از روش‌های درمانی تهاجمی‌تر استفاده کنند.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار سکته مغزی شده‌اید، باید بدانید که حدود ۵۰ درصد بیماران پس از سکته، شانس بازگشت به سلامتی را دارند.

هیچ زمان مشخص و ثابتی را برای مبتلایان سکته مغزی وجود ندارد و متخصصان با توجه به نوع سکته و میزان آسیب های باقی مانده از آن، روش های درمانی مختلف را شروع کرده و زمان تقریبی را به بیماران اعلام خواهند کرد.

فراموش نکنید که هر چقدر آسیب های مغزی ناشی از سکته وسیع تر باشد روند بهبودی طولانی تر خواهد شد و این مسئله مستلزم صرف زمان بیشتر است.

درمان سکته مغزی چگونه است؟

شاید برخی از افراد ندانند که بعد از تجربه سکته مغزی مهم است که بیمار تحت درمان قرار بگیرد و معاینات اولیه توسط متخصصانی همچون دکتر آرزو جعفریان انجام پذیرد.

به طور کلی باید بدانید که درمان سکته مغزی را می توان از دو جنبه بررسی کرد:

مرحله اول شامل اقدامات فوری بلافاصله بعد از سکته است که به آن درمان اولیه نیز گفته می‌شود و برای افرادی که تجربه سکته مغزی داشته اند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

بلافاصله بعد از بروز سکته بیمار نیاز به دریافت کمک پزشکی دارد که باید در کوتاه ترین زمان ممکن انجام پذیرد.

اگر درمان اولیه سکته مغزی به موقع اعمال شود از آسیب های جدی تر به مغز جلوگیری خواهد شد و متخصصان با روش های مختلف تلاش می کنند که هر چه سریع تر آسیب ها را مهار کرده و جریان خون را در مغز برقرار کنند.

جنبه دیگر درمان سکته مغزی بعد از ترخیص شدن از بیمارستان است، به یاد داشته باشید که با خروج از بیمارستان درمان سکته مغزی همچنان ادامه دارد و شامل توانبخشی، فیزیوتراپی و گفتار درمانی است.

این فرایندهای درمانی با هدف بهبود مهارت های حرکتی، گفتاری و شناختی بیمار انجام می‌شود و هدف اصلی از این مرحله درمان بازگرداندن استقلال فرد در انجام فعالیت های شخصی است.

مدت زمان مرحله دوم درمان سکته مغزی بستگی به وضعیت بیمار و شدت سکته دارد، ممکن است هفته ها، ماه ها یا سال ها طول بکشد که بیماران مرحله دوم را با موفقیت سپری کنند.

درمان سکته مغزی ایسکمیک

برای کسانی که تجربه سکته مغزی ایسکمیک را داشته اند لازم است که جریان خون در سریع ترین زمان ممکن به مغز بازگردد‌.

برای اینکه این شرایط هر چه سریع تر انجام شود متخصصان درمان دارویی را توصیه می کنند که به عنوان درمان اصلی برای سکته مغزی ایسکمیک شناخته می‌شود.

در این فرایند درمانی از دارویی به نام فعال کننده پلاسمینوژن بافتی استفاده می‌شود، این دارو باعث می‌شود که لخته های خون ایجاد شده از بین رفته و مانع از مسدود شدن جریان خون در مغز می‌شود.

متخصصان برای دریافت بیشترین میزان اثرگذاری از این دارو با تزریق وریدی به بازوی بیمار سعی می کنند که در سریع ترین زمان ممکن عوارض سکته را کاهش دهند.

این دارو باید حداکثر سه ساعت بعد از شروع علائم سکته تزریق شود، اگر با معاینات اولیه پزشک متوجه می‌شود که بر اثر سکته بخش وسیعی از مغز آسیب ندیده است، می توانند حتی تا ۴/۵ ساعت بعد از شروع علائم اقدام به تزریق دارو کنند.

اگر به هر دلیلی بیماران با محدودیت برای مصرف این دارو مواجه باشند متخصصان بلافاصله داروهای ضد انعقاد یا رقیق کننده خون مانند آسپرین را تجویز می کنند تا از تشکیل یا بزرگ شدن لخته خون جلوگیری نمایند.

اگر چه برخی از افراد با مصرف این داروها در معرض خونریزی قرار می گیرند اما اولویت متخصصان محافظت از سلامت مغز است که مبادا با وجود لخته های احتمالی آسیب های شدید و سکته مجدد اتفاق بیفتد.

برای درمان سکته ایسکمی گاهی اوقات متخصصان برای دسترسی به شریان های مسدود و بازگرداندن جریان خون به مغز انجام جراحی را ضروری می دانند.

این فرایند با تکنیک هایی مانند ترومبکتومی، آنژیوپلاستی و استنت گذاری، جمع کننده استنت و اندآرترکتومی کاروتید انجام می پذیرد.

هر کدام از این روش ها ویژگی های خاص خود را دارند و با اهداف متفاوتی برای درمان سکته مغزی انجام می پذیرد.

درمان سکته مغزی هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک به صورت ناگهانی اتفاق می افتد و می تواند به سرعت باعث تخریب بافت های وسیع در مغز شود.

همه بیماران بعد از تجربه سکته مغزی هموراژیک با توجه به محل خونریزی در مغز و میزان آسیب ها تحت درمان قرار می گیرند که به عنوان اولین تکنیک درمانی دارو درمانی توصیه می‌شود.

در این فرایند متخصصان داروهایی را تجویز می کنند که برای کاهش فشار خون و کاهش فشار روی رگ های خونی مغز مناسب هستند.

البته اگر بیماران از داروهای ضد انعقاد خون و رقیق کننده استفاده کنند نیاز است که بلافاصله مصرف آنها را متوقف کند تا مبادا خونریزی تشدید شود.

در برخی موارد برای متوقف کردن خونریزی متخصصان ویتامین K را برای بیماران تجویز می کنند.

گاهی در کنار دارو درمانی یا به عنوان روش درمانی جایگزین بیماران تحت جراحی قرار می گیرند و متخصصان تلاش می کنند با روش های خاص آسیب ایجاد شده را برطرف کرده و از سلامت مغز محافظت کنند.

عمل جراحی برای درمان سکته مغزی هموراژیک با روش های مختلفی انجام می‌شود که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

گیره گذاری آنوریسم

اگر در بررسی های اولیه متخصصان متوجه گشاد شدگی غیر طبیعی رگ های خونی در مغز شوند، برای متوقف کردن خونریزی فرد تحت جراحی قرار می گیرد و برای اینکه ترکیدگی مجدد آنوریسم اتفاق نیفتد از یک گیره کوچک استفاده می کنند و آن را در پایه آنوریسم قرار می دهند.

آمپولیزاسیون با کویل

گاهی اوقات نیاز است که برای مسدود کردن جریان خون به آنوریسم یا مهر و موم کردن آن آمبولیزاسیون با کویل انجام پذیرد.

در این روش متخصصان یک کاتتر را از طریق یک شریان به سمت آنوریسم در مغز هدایت می کنند.

سپس با یک کویل بسیار کوچک وارد آنوریسم می‌شوند تا بتوانند با تشکیل لخته خون از جریان خون در آنوریسم جلوگیری کنند، این اقدام مانع از ترکیدن مجدد آن می‌شود.

تخلیه مایع اضافی مغز

بعد از سکته مغزی ممکن است مایعات اضافی در مغز تجمع پیدا کند که باعث ایجاد فشار غیر طبیعی به بافت های مغزی می‌شود.

متخصصان جراحی را انجام می دهند تا بتوانند با تخلیه مایعات اضافه از آسیب بیشتر به مغز جلوگیری کنند.

روش‌های توانبخشی سکته مغزی

در پاسخ به سوال چگونه اثرات ثانویه سکته مغزی را درمان کنیم؟ باید بگوییم که هر سکته مغزی با دیگری متفاوت است، زیرا می‌تواند بخش‌های مختلفی از مغز را تحت تأثیر قرار دهد.

به همین دلیل، هر بیمار اثرات ثانویه سکته را به شکل متفاوتی تجربه می‌کند.

یکی از مراحل مهم درمان، توانبخشی پس از سکته مغزی است که به بیمار کمک می‌کند عملکردهایی را که در اثر سکته مختل شده‌اند، دوباره به دست آورد.

به عنوان مثال، اهداف رایج در طول توانبخشی شامل بازیابی توانایی راه رفتن، صحبت کردن و انجام کارهای روزمره است.

در بسیاری از موارد، زمانی که بیمار یک برنامه توانبخشی طولانی‌مدت و فشرده را دنبال کند، بهبود نسبی یا حتی کامل امکان‌پذیر است.

البته سلول‌های مرده مغزی قابل بازگشت نیستند، اما مغز این توانایی را دارد که از سلول‌های سالم برای جبران نواحی آسیب‌دیده استفاده کند.

این فرآیند طبیعی با نام نوروپلاستیسیتی (Neuroplasticity) شناخته می‌شود؛ یعنی توانایی مغز برای بازسازی و استفاده از بخش‌های سالم جهت انجام عملکردهای از دست‌رفته.

نوروپلاستیسیتی مهم‌ترین مرحله در درمان سکته مغزی است.

این فرایند با تجربه و تمرین مداوم فعال می‌شود. هر بار که یک فعالیت تکرار و تمرین می‌شود، مغز تحریک شده و اتصالات عصبی مرتبط با آن تقویت می‌گردند.

درست همان‌طور که کودکان با تکرار، راه رفتن، نوشتن و صحبت کردن را یاد می‌گیرند، بیماران سکته مغزی نیز می‌توانند با تمرین مستمر، دوباره مهارت‌های از دست‌رفته را بازیابی کنند.

توانبخشی پس از سکته مغزی بخش بسیار حیاتی از روند بهبودی است و شامل روش‌های مختلفی می‌شود که به بیمار کمک می‌کند تا بیشترین میزان استقلال خود را دوباره به دست آورد.

انواع روش‌های توانبخشی سکته مغزی عبارت‌اند از:

• فیزیوتراپی سکته مغزی
• کاردرمانی سکته مغزی
• گفتاردرمانی سکته مغزی

فیزیوتراپی سکته مغزی

فیزیوتراپی به بیماران سکته مغزی کمک می‌کند تا توانایی استفاده از دست‌ها، بازوها و پاهای خود را بازیابند.

مشکلاتی مانند عدم تعادل، ضعف و سفتی عضلات با این روش بهبود می‌یابند. مهم‌ترین روش‌های فیزیوتراپی شامل:

• تمرینات کششی و انعطافی
• تمرینات تقویت عضلات
• تمرینات تعادلی
• تمرینات حرکتی برای بهبود مهارت‌های روزمره
• استفاده از تحریک الکتریکی عملکردی (FES)
• آموزش مجدد راه رفتن

کاردرمانی سکته مغزی

کاردرمانی به مغز کمک می‌کند تا دوباره آموزش ببیند و بیمار بتواند به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهد.

این روش برای بهبود حرکات ظریف دست و کنترل عضلات اهمیت ویژه‌ای دارد. مزایای کاردرمانی برای بیماران سکته مغزی:

• یادگیری دوباره مهارت‌های اولیه مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و نوشتن
• بهبود هماهنگی چشم و دست
• تمریناتی برای تقویت حافظه و مهارت‌های شناختی
• استفاده از ابزارهای کمکی برای افزایش استقلال

گفتاردرمانی سکته مغزی

گفتاردرمانی به بیماران کمک می‌کند توانایی‌های زبانی و گفتاری را دوباره بازیابند.

کنترل ماهیچه‌های مرتبط با تنفس، خوردن، نوشیدن و بلع بهبود پیدا می‌کند. روش‌های گفتاردرمانی شامل:

• تمرینات تقویت عضلات دهان و زبان
• تمرینات تلفظ و ادای صحیح کلمات
• آموزش روش‌های جایگزین برای برقراری ارتباط در صورت اختلال گفتاری
• تمرینات کنترل تنفس برای بهبود گفتار و بلع

جدید ترین روش های سکته مغزی

در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی در حوزه درمان و توانبخشی بیماران سکته مغزی به وجود آمده است.

روش‌های سنتی مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی همچنان اهمیت بالایی دارند، اما استفاده از فناوری‌های نوین و تکنیک‌های پیشرفته به بیماران کمک می‌کند تا سریع‌تر بهبود یابند و عملکردهای از دست‌رفته خود را بازیابند.

• توانبخشی رباتیک
• تحریک مغزی با امواج مغناطیسی (rTMS)
• تحریک الکتریکی مستقیم مغز (tDCS)
• درمان با سلول‌های بنیادی
• توانبخشی با واقعیت مجازی (VR)

توانبخشی رباتیک سکته مغزی

توانبخشی رباتیک یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های مدرن است که به بازیابی حرکت و قدرت عضلات کمک می‌کند.

در این روش، ربات‌های تخصصی تمرینات توانبخشی را همراه با بیمار اجرا می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین سیستم‌های مورد استفاده، تایروموشن (Tyromotion) است که دستگاه‌های متنوعی دارد:

• آمادیو (AMadeo): تقویت حرکات انگشتان
• دیگو (Diego): توانبخشی بازو و شانه
• پابلو (Pablo): تمرینات عملکردی دست

این دستگاه‌ها با حسگرهای دقیق و سیستم بازخورد لحظه‌ای، به بیماران کمک می‌کنند تا الگوهای حرکتی خود را بهتر بازآموزی کنند و انگیزه بیشتری برای تمرین داشته باشند.

درمان سکته مغزی با تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)

rTMS یک روش غیرتهاجمی است که با ارسال پالس‌های مغناطیسی به بخش‌های خاصی از مغز، عملکرد عصبی را بهبود می‌بخشد.

در این روش، یک سیم‌پیچ مغناطیسی روی پوست سر قرار می‌گیرد و امواج به نواحی آسیب‌دیده منتقل می‌شوند. مزایای rTMS برای بیماران سکته مغزی عبارتند از:

• بهبود عملکرد حرکتی
• کاهش مشکلات گفتاری
• تقویت عملکرد شناختی
• افزایش نوروپلاستیسیتی مغز

تحریک الکتریکی مستقیم مغز (tDCS)

tDCS یکی دیگر از روش‌های غیرتهاجمی است که جریان الکتریکی ضعیفی را از طریق الکترودهای مخصوص به مغز منتقل می‌کند.

این جریان به بهبود ارتباطات عصبی و تحریک نواحی آسیب‌دیده کمک می‌کند. کاربردهای tDCS در توانبخشی سکته مغزی عبارتند از:

• افزایش توانایی حرکتی
• بهبود حافظه و شناخت
• کاهش مشکلات گفتاری
• درمان افسردگی پس از سکته مغزی

درمان سکته مغزی با سلول‌های بنیادی

یکی از امیدوارکننده‌ترین رویکردها، درمان با سلول‌های بنیادی است. این سلول‌ها توانایی تبدیل به انواع سلول‌های بدن را دارند و می‌توانند بافت آسیب‌دیده مغز را ترمیم کنند.

منابع سلول‌های بنیادی که در درمان سکته مغزی استفاده می شوند شامل موراد زیر می باشند:

• مغز استخوان
• خون بند ناف
• سلول‌های بنیادی پرتوان القایی (iPSCs)

تحقیقات نشان داده‌اند که این روش می‌تواند عملکرد حرکتی و شناختی بیماران را بهبود بخشد، اما هنوز در مرحله تحقیقاتی قرار دارد و نیازمند مطالعات بیشتر است.

توانبخشی سکته مغزی با واقعیت مجازی (VR)

واقعیت مجازی یکی از جذاب‌ترین روش‌های نوین توانبخشی است.

در این روش، بیمار با استفاده از هدست‌های VR و کنترلرهای مخصوص وارد یک محیط مجازی می‌شود و تمرینات حرکتی یا شناختی را انجام می‌دهد. مزایای استفاده از VR در درمان سکته عبارتند از:

• افزایش انگیزه بیمار
• بهبود تعادل و مهارت‌های حرکتی
• بازآموزی عملکردهای مغزی
• اثربخشی بیشتر نسبت به تمرینات سنتی

مطالعات نشان می‌دهند که تمرینات مبتنی بر واقعیت مجازی به دلیل ماهیت جذاب و انگیزشی، اثربخشی بیشتری در روند توانبخشی بیماران سکته مغزی دارند.

سوالات متداول

طول عمر بعد از سکته مغزی چقدر است؟

طول عمر بیماران پس از سکته مغزی به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله سن بیمار، وضعیت کلی سلامت بدن، شدت سکته و نوع آسیب مغزی.

به طور کلی، بیمارانی که دچار سکته هموراژیک می‌شوند، نسبت به افرادی که سکته ایسکمیک را تجربه کرده‌اند، نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارند.

همین تفاوت می‌تواند بر پیش‌آگهی و طول عمر بیماران پس از سکته مغزی تأثیر بگذارد.

آیا داروها مدت زمان درمان سکته مغزی را کوتاه‌تر می‌کنند؟

تأثیر داروها در کاهش مدت زمان درمان سکته قابل توجه است، اما نباید تصور کرد که داروها به تنهایی می‌توانند روند درمان را کامل کنند.

در کنار دارو، روش‌هایی مانند حرکت‌درمانی و فیزیوتراپی نقش اساسی در بهبود وضعیت بیمار دارند.

ترکیب داروها با برنامه‌های فیزیوتراپی نه‌تنها روند بهبودی را تسریع می‌کند، بلکه به افزایش توانایی‌های حرکتی و کاهش عوارض بلندمدت سکته مغزی نیز کمک خواهد کرد.