سکته مغزی

زمانی که جریان خون به قسمتی از مغز کاهش یافته و یا قطع گردد، سکته مغزی رخ می دهد.

زیرا با کم یا قطع شدن جریان خون اکسیژن و مواد غذایی لازم به مغز نمی رسد و موجب از بین رفتن سلول های مغزی می‌ شود.

سکته مغزی یکی از اورژانس های پزشکی محسوب می شود که باید بلافاصله فرد مبتلا به آن تحت درمان قرار بگیرد.

با انجام اقدامات سریع مقدار تخریب ایجاد شده در مغز کم می شود و باعث پیشگیری از بروز عوارض بعدی می شود.

انواع سکته مغزی

سکته مغزی دارای ۳ نوع اصلی با علت و ماهیت متفاوت است و با توجه به نوع آن علائم و راهکار های درمانی هم متفاوت هستند که زیر نظر دکتر آرزو جعفریان می توانید درمان شوید.

انواع سکته مغزی عبارت است از:

ایسکمیک یا Ischemic stroke

۸۷ درصد سکته های مغزی را در برگرفته و دلیل آن ایجاد انسداد در جریان خون به دلیل وجود لخته خون یا پلاک خون است.

وجود لخته خون به صورت موضعی در شریان مغز را ترومبوز می گویند و در صورت انتقال لخته خون از جایی دیگر به مغز، آمبولی در فرد رخ داده است.

ایجاد پلاک در دیواره رگ موجب ایجاد بیماری آترواسکلروز می شود.

در اندام های مختلف ممکن است این پلاک ایجاد شده و باعث لخته خون شود و جریان خون را محدود و مسدود نماید.

زمانی که لخته خون ایجاد شده به سمت مغز برود باعث انسداد رگ های مغزی شده و سکته مغزی رخ می دهد.

انتقال پلاک ایجاد شده در شریان کاروتید به مغز باعث ایجاد سکته مغزی ایسکمیک می شود.

عوامل خطر سکته مغزی ایسکمیک عبارت است از:

• ابتلا به بیماری های قلبی چون فیبریلاسیون دهلیزی یا سلول داسی شکل
• داشتن التهاب مزمن‌ که باعث آسیب دیدن رگ ها می شود.

هموراژیک یا Hemorrhagic stroke

بروز خونریزی به صورت ناگهانی در مغز باعث بروز سکته مغزی هموراژیک می‌ شود.

زمانی که سرخرگ داخل مغز یا بالای آن دچار پارگی شود، با نشت یافتن خون تورمی در مغز به وجود می آید و فشار موجود در مغز را افزایش می دهد.

افزایش فشار در مغز باعث آسیب رساندن به سلول های مغزی می‌ شود.

این سکته دارای ۲ نوع است:

• وجود خونریزی در داخل جمجمه که ۱۰ درصد از سکته های مغزی را به خود اختصاص داده است.
• خونریزی میان مغز و غشای احاطه کرده آن که به آن خونریزی زیر عنکبوتیه می گویند و ۳ درصد از سکته های مغزی ناشی از آن است.

عوامل خطر سکته هموراژیک مغزی عبارت است از:

• بروز آنوریسم‌ که برآمدگی بالن شکل را در شریان ایجاد می کند.
• داشتن فشار خون بالا که باعث فشار به دیواره رگ‌ ها می شود.
• وجود ناهنجاری شریان وریدی به صورت قسمت های ضعیف در رگ ها

حمله ایسکمیک گذرا یا TIA

حمله ایسکمیک گذرا حالتی شبیه ایسکمیک دارد و تفاوت آن در این است که قبل از آسیب رساندن لخته خون به مغز، انسداد موجود از بین می رود.

به این حالت سکته کوچک می گویند و کمتر از یک ساعت زمان می برد ولی امکان تکرار آن وجود دارد.

علائم سکته مغزی

توجه به علائم سکته مغزی برای شروع سریع درمان بسیار اهمیت دارد زیرا درمان سریع، از ایجاد عارضه های احتمالی ناشی از آن جلوگیری می کند.

از علائم و نشانه های سکته مغزی می توان موارد زیر را بیان نمود:

بی حس شدن یا فلج شدن دست، پا یا صورت فرد

با بروز سکته مغزی ممکن است فرد به صورت ناگهانی با فلج شدن یا بی حس شدن دست و پا یا صورت مواجه شود که معمولا در یکی از قسمت های بدن رخ می دهد.

برای بررسی این عارضه بهتر است هر دو دست را همزمان بلند کنید.

اگر یکی از دست ها افتاد، احتمال بروز سکته مغزی وجود دارد یا اینکه در زمان خندیدن یک سمت دهان تغییری نمی کند و فلج شده است.

در تکلم و ادراک مشکلاتی ایجاد می شود

گیجی ایجاد شده به خاطر سکته مغزی باعث نامفهوم شدن لغات و ایجاد مشکل در فهم کلمات می شود.

 بروز سردرد

سر درد ناگهانی و بسیار شدید نشانه ای از سکته مغزی است.

این سردرد به منگ شدن فرد، سرگیجه و حالت تهوع همراه است و گاهی اوقات سطح هوشیاری فرد را تغییر می دهد.

ایجاد مشکلاتی در بینایی یک یا هر دو چشم

بروز سکته مغزی ممکن است باعث تاری دید به صورت ناگهانی شود و فرد را به دوبینی مواجه کند.

ایجاد مشکلاتی در راه رفتن

در صورت لنگیدن یا عدم تعادل در راه رفتن یا نداشتن درد از محل و مکان قرارگیری، نشانه ای از بروز سکته مغزی است.

علائم سکته مغزی شدید عبارت است از:

• تشنج کردن
• سفت شدن گردن
• گیج شدن و سرگیجه داشتن
• تاری و دوبینی داشتن
• داشتن حالت تهوع و استفراغ
• فلج شدن یک طرف صورت
• درست صحبت نکردن و نداشتن توانایی صحبت کردن
• وجود سردرد ناگهانی
• هماهنگ نبودن دست و پا
• نداشتن حس چشایی، لامسه و بویایی

در صورت وجود علائم زیر باید سریعا به اورژانس مراجعه کرد:

• در صورت افتاده شدن یک طرف صورت هنگام لبخند زدن
• در صورت افتادن یکی از بازو ها با بالا بردن هر دوی آنها یا عدم توانایی یکی از بازو ها در بلند شدن
• در صورت نامفهوم بودن کلمات بیان شده توسط فرد و نداشتن تکلم درست

عواملی که ریسک ابتلا به سکته مغزی را افزایش می دهد

عواملی هستند که ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش می دهند از جمله:

• ابتلا به دیابت
• استفاده از سیگار و مشروبات الکلی
• داشتن رژیم غذایی ضعیف
• داشتن فشار خون بالا
• ابتلا به بیماری های عروق کرونری قلب
• ابتلا به عفونت
• ابتلا به بیماری لوپوس یا آرتریت روماتوئید
• ابتلا به بیماری شریان کاروتید
• کار کردن و زندگی کردن در مناطق آلوده
• وجود بیماری دریچه قلب
• چاق بودن و نداشتن تحرک کافی
• بالا رفتن سن
• داشتن کلسترول بالا

عوارض بروز سکته مغزی

عوارض ناشی از سکته مغزی به صورت خفیف و شدید بوده و با توجه به نوع سکته مغزی و میزان شدتی که دارد متفاوت می باشد. این عوارض عبارتند از:

• باعث بروز افسردگی می‌ شود.
• باعث عدم وضوح در صحبت کردن فرد می شود.
• توانایی فکر کردن و تمرکز را از فرد می گیرد.
• در توانایی و رفتار فرد تغییراتی را به وجود می آورد.
• احساسات و عواطف فرد را با اختلالاتی مواجه می کند.
• موجب ایجاد ضعف در دستگاه تناسلی فرد می شود.
• موجب عدم کنترل روی مثانه شده و با تکرر ادرار، بی اختیاری ادرار، ایجاد یبوست و اسهال همراه است.
• آسیب های حرکتی و عضلانی را به همراه دارد.
• با فلج شدن ماهیچه ها در یک یا دو طرف بدن همراه است.
• مشکلاتی را در بلع فرد ایجاد می کند‌.

کاهش عوارض سکته مغزی

کاهش عوارض سکته مغزی نیاز به ترکیبی از درمان‌های فوری دارد که می‌تواند از بسیاری از عوارض جدی جلوگیری کند. در اینجا چند راهکار مهم در این زمینه آورده شده است:

• تشخیص علائم و مراجعه سریع به اورژانس
• استفاده از رقیق‌کننده‌های خون
• مداخلات پزشکی
• توانبخشی (فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی)
• کنترل عوامل خطر مانند فشار خون و قند خون، عدم استعمال دخانیات و کاهش سطح کلسترول خون
• سبک زندگی سالم
• حمایت روانی و اجتماعی

لازم به ذکر است که توانبخشی مناسب می‌تواند کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.

کنترل عوامل خطر و پیروی از یک سبک زندگی سالم همچنین به جلوگیری از سکته‌های مغزی در آینده کمک می‌کند.

پیشگیری از سکته مغزی

داشتن سبک زندگی سالم و مناسب از بروز سکته مغزی جلوگیری کرده و ریسک ابتلا به آن را تا حدودی کاهش می دهد.

از راهکار های پیشگیری از این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داشتن فعالیت بدنی به صورت منظم
• داشتن رژیم غذایی سالم
• استفاده از داروی فشار خون و داروی قند خون به صورت منظم
• حفظ کردن تناسب اندام
• مصرف نکردن دخانیات و داروی غیر مجاز متامفتامین و کوکائین
• مصرف دارو هایی مانند قرص آسپرین، هپارین، اپیکسابان، ادوکسابان، آگرنوکس، ریواروکسابان زیر نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب

درمان سکته مغزی

درمان بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها کشف شده یا در حال کشف شدن است. سکته مغزی نیز درمانی دارد؛ اما تنها در صورتی که درمان به موقع و سریع انجام شود.

درمان سکته مغزی در بم بسیار مهم است. اقدامات درمانی باید به سرعت انجام شود تا عوارض سکته مغزی به حداقل برسد.

پزشک نوع درمان را تعیین می‌کند. معمولاً این مشکل یا بیماری را می‌توان با دارو درمان کرد.

دارو از افزایش لخته شدن خون در رگ‌ها جلوگیری می‌کند، فشار خون و سطح کلسترول را کاهش می‌دهد.

گاهی اوقات، در نتیجه سکته مغزی، مغز متورم می‌شود. برای کاهش این تورم، پزشک تصمیم به انجام جراحی می‌گیرد. با انجام جراحی، احتمال سکته‌های مغزی در آینده به حداقل می‌رسد.

درمان فوری سکته مغزی

پس از تشخیص نوع سکته مغزی توسط پزشک، در صورت ایسکمیک بودن سکته مغزی، می‌توان از درمان فوری استفاده کرد.

در این شرایط، پزشک داروی ضد انعقاد تجویز می‌کند. این دارو تا سه ساعت پس از سکته مغزی اثر درمانی دارد.

اگر بیش از سه ساعت از سکته مغزی گذشته باشد، درمان فوری با دارو امکان‌پذیر نیست.

یکی دیگر از درمان‌های فوری برای این سکته مغزی، کنترل تورم مغز، فشار خون و خونریزی است.

سوالات متداول

آیا سکته مغزی باعث مرگ می‌شود؟

سکته مغزی در موارد شدید می‌تواند کشنده باشد، به خصوص اگر خونرسانی به بخش بزرگی از مغز قطع شود یا خونریزی شدید وجود داشته باشد.

میزان مرگ و میر به نوع سکته مغزی، شدت آسیب و سرعت شروع درمان بستگی دارد.

با این حال، بسیاری از بیماران در صورت تشخیص سریع و دریافت مراقبت‌های پزشکی فوری، می‌توانند از مرگ نجات یابند و شانس بهبودی بیشتری داشته باشند.

آیا سکته مغزی می‌تواند منجر به فلج دائمی شود؟

بله، در برخی موارد سکته مغزی می‌تواند منجر به فلج دائمی شود، به خصوص اگر درمان به موقع و مناسب انجام نشود.

بهبودی از سکته مغزی چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان بهبودی از سکته مغزی بسته به شدت سکته مغزی و پاسخ فرد به درمان می‌تواند متفاوت باشد.

این مدت می‌تواند از چند ماه تا چند سال متغیر باشد.