بلاک عصبی به روشی گفته می شود که جهت کم کردن درد و درمان آن به کار گرفته می شود.
برای انجام این کار متخصصان با استفاده از ماده های بی حس کننده در نواحی اطراف عصب، موجب کم شدن احساس درد و ایجاد بلاک می گردند.
به صورتی که پیام مربوط به وجود درد از محل ایجاد درد و آسیب دیده، به مغز فرد منتقل نمی گردد.
به طور کلی بلاک عصبی نوعی مسدود کننده امواج عصبی می باشد که مدت های زیادی است که به عنوان روش های کنترل درد مخصوصا از نوع مزمن و حاد به کار گرفته می شود.
با انجام بلاک عصبی و کاهش درد در فرد بیمار، پزشک بهتر می تواند روند درمان بیمار را طی نماید و موجب وارد شدن درد زیاد بر بیمار نگردد.
بلاک عصبی دارای روند کوتاه مدت است و بین چند ساعت تا چند روز طول می کشد.
انواع بلاک عصبی
بلاک عصبی در دو دسته زیر قرار دارد:
بلاک عصبی تخریبی
این بلاک را به عصب کشی نیز می شناسند.
در این بلاک موادی چون الکل و فِنُل را بر روی عصب تزریق کرده تا موجب خراب شدن مسیر های عصبی انتقال درد شوند.
با استفاده از این بلاک تسکین درد به صورت دائمی انجام نمی شود و گاهی اوقات تزریق دوباره تکرار می گردد.
استفاده از بلاک عصبی تخریبی ممکن است به عصب های اطراف آسیب وارد کند و موجب از کار افتادن عضله شود، از این رو از این نوع بلاک در مواقعی که بیماری بسیار دردناک است و امیدی به زنده ماندن بیمار نیست استفاده می کنند.
بلاک عصبی غیر تخریبی
در این نوع بلاک عصبی مواد بی حس کننده موضعی مثل lidocaine و bupivacaine را در ناحیه مورد نظر تزریق می کنند.
در برخی مواقع مواد تزریقی به صورت ترکیبی به کار گرفته می شوند که شامل داروی بی حس کننده همراه با دارویی دیگر است.
از طریق این بلوک های عصبی غیر تخریبی، مسیر مربوط به انتقال درد مسدود می شود.
با توجه به ناحیه جراحی و نحوه تزریق، بلاک عصبی در دسته های زیر قرار می گیرد:
بلاک عصبی بدون جراحی
این نوع بلاک های عصبی عبارتند از:
- اپیدورال که در آن دارو را به طناب نخاعی تزریق می کنند تا موجب بی حسی قسمت شکم و اندام تحتانی گردند. این نوع تزریق جزو معروف ترین بلاک های عصبی است.
- بی حسی نخاعی که در آن دارو را به مایع اطراف نخاع تزریق می کنند.
- محیطی که در آن دارو را به نواحی اطراف عصب مورد نظر تزریق می کنند.
- بلاک عصبی به وسیله جراحی
این بلاک عصبی عبارت است از:
- بلاک سمپاتیک که موجب بلوکه کردن درد حاصل از سیستم عصبی سمپاتیک می گردد.
- در صورت وجود تعریق زیاد در برخی قسمت های بدن این روش را استفاده می کنند.
- انجام برش و خارج کردن عصب به صورتی که عصبی که آسیب دیده است تخریب می شود.
- این روش در مواقع وجود درد مزمنی که درمان ندارد به کار گرفته می شود.
کاربرد های بلاک عصب
بلاک عصبی فرایندی است که جهت کنترل درد و رفع آن به کار گرفته می شود.
دکتر آرزو جعفریان و متخصصان استفاده از بلاک های عصبی را جزو روش های بی خطر دانسته اند که جهت مسدود کردن گیرنده های عصبی موثر می باشند و باعث محدودیت درد های جسمانی در افراد می گردند.
در زمان زایمان پزشکان می توانند با انجام تزریق بی حس کننده شرایط زایمان را برای مادر راحت‌تر کنند.
در مواقعی که فرد به سرطان مبتلا است و درد های جسمانی زیادی را متحمل می گردد می توان از طریق بلاک عصبی مانع از رنج کشیدن بیمار شد.
در صورت داشتن درد آرتریت، پزشک متخصص با استفاده از تزریق بی حسی و به کار گرفتن لیدوکائین به صورت موضعی، باعث توقف سیگنال های درد در فرد بیمار می شود.
اگرچه استروئیدها می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند و برای بیماران مبتلا به آرتروز مؤثر و مناسب هستند.
وجود التهاب ناشی از عصب نخاعی باعث ایجاد محدودیت حرکتی در بیمار می شود که با تزریق بی حس کننده به نزدیک ترین عصب و کم کردن التهابات، پزشک می تواند اقدامات تشخیصی و درمانی را انجام دهد.
در شرایطی که بیماری به زونا مبتلا است و درد هایی در قفسه سینه وی ایجاد شده است، پزشکان با ایجاد کردن بلوک های عصبی، موجب تسکین درد در فرد مبتلا شده تا روند درمان برای وی راحت تر طی گردد.
برخی افراد هستند که در ناحیه کف دست خود با تعریق زیاد روبرو هستند و این مشکل موجب محدودیت هایی برای آنها گردیده است، در این مواقع پزشک با انجام تزریق و مسدود کردن تحریک کننده های غده تعریق موجب رفع این اختلال و مشکل می شود.
بیماران دیابتی در شرایط پیشرفت بیمار و درمان نکردن آن، با زخم هایی در بخش های مختلف مخصوصا پا مواجه می شوند که با درد همراه است، برای رفع درد ناشی از آنها از بلوک های عصبی استفاده می کنند.
به طور خلاصه بلاک عصبی در موارد زیر کاربرد دارد:
- درد های زمان زایمان
- درد های ایجاد شده بعد از انجام جراحی
- درد های ناشی از آرتروز
- درد های ناشی از سرطان
- درد های ناحیه کمر
- درد ناشی از عصب سه قلو در قسمت صورت
- درد ایجاد شده به دلیل میگرن
- درد حاصل از سندروم درد ناحیه ای مزمن
مزایای استفاده از بلاک عصبی
استفاده از بلاک عصبی با مزایای زیر همراه است:
با به کار گرفتن بلاک عصبی می توان درد های طولانی مدت و درد هایی که مزمن هستند را کنترل کرد، مثل درد هایی که بعد از عمل رخ می دهد یا درد هایی که ناگهانی هستند.
بلاک عصبی موجب تسکین فوری درد شده و میزان درد را در فرد کاهش می دهد.
گاهی اوقات استفاده از برخی تزریق ها علاوه بر کاهش درد باعث بهبودی نیز می شود و تسکین طولانی مدت را فراهم می نماید.
افرادی که دارای درد های مزمن هستند با استفاده از بلاک عصبی در زندگی روزمره خود عملکرد بهتری خواهند داشت و بهتر می توانند کارهای خود را انجام دهند.
استفاده از بلاک عصبی موقت نوعی درمان موقت بوده و با پایان یافتن تاثیر دارو، درد دوباره بازمی گردد. گاهی اوقات برای مدیریت التهاب و درد نیاز به استفاده از این بلاک های است.
استفاده از بلوک عصبی برای چه افرادی مناسب نیست؟
اکثر افراد می توانند از بلوک عصبی استفاده کنند اما استفاده از آن برای افراد زیر باید با تایید پزشک و متخصص مغز و اعصاب انجام گیرد:
- افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند.
- افرادی که داروی رقیق کننده خون را استفاده می کنند.
- آن دسته افرادی که به ناراحتی قلبی مبتلا هستند.
- افرادی که مبتلا به نوعی عفونت هستند.
لازم به ذکر است که آن دسته افرادی که به دارو های بلاک عصبی حساسیت دارند نباید از آن دارو ها استفاده نمایند و عمل بلاک عصبی را به کار بگیرند.
آمادگی های قبل از انجام بلاک عصبی
جراح سابقه پزشکی و تصاویر قبلی شما را بررسی می‌کند تا بهترین محل تزریق بلوک عصبی را برنامه‌ریزی کند.
در جلسه ویزیت خود آماده پرسیدن سوالات باشید.
بیمارانی که آسپرین یا سایر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، باید چند روز قبل از عمل مصرف آنها را متوقف کنند.
هرگونه دارو و مشکلات پزشکی را با پزشکی که دارو را تجویز کرده و فردی که تزریق را انجام می‌دهد، در میان بگذارید.
این جراحی معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و در آن فلوروسکوپی در دسترس است. ترتیب دهید که کسی پس از تزریق بلوک عصبی شما را به خانه برساند.
مراحل انجام بلاک عصبی
در طول عمل، از شما خواسته می‌شود که فرم رضایت‌نامه، لیستی از داروهایی که مصرف می‌کنید را امضا کنید و در مورد هرگونه آلرژی به هر دارویی از شما سوال خواهد شد.
این فرآیند می‌تواند از ۱۵ تا ۴۵ دقیقه طول بکشد و پس از آن یک دوره بهبودی وجود دارد.
بلوک عصبی معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود.
بیمار به شکم یا پهلو روی میز فلوروسکوپی (اشعه ایکس) یا سونوگرافی دراز می‌کشد تا پزشک بتواند به راحتی محل تزریق را ببیند.
گاهی اوقات، یک آرام‌بخش ملایم برای کاهش اضطراب با تزریق داخل وریدی در بازو به بیمار داده می‌شود.
قبل از انجام آن، از پزشک خود در مورد استفاده از آرام‌بخش سوال کنید تا بتوانید برای رفتن به خانه پس از عمل برنامه‌ریزی کنید.
اگر آرام‌بخش دریافت می‌کنید، باید شش تا هشت ساعت قبل از عمل ناشتا باشید.
بیمار روی تخت عکس‌برداری با اشعه ایکس دراز می‌کشد، جهت بی حس کردن ناحیه مورد نظر از بی حسی موضعی استفاده می شود.
بیمار در طول عمل درد بسیار کمی را احساس می کند. بیمار در طول عمل بیدار و هوشیار خواهد بود تا به پزشک بازخورد ارائه دهد.
مسکن‌های با دوز پایین مانند والیوم یا میدازولام معمولاً تنها داروهایی هستند که در طول این عمل استفاده می‌شوند.
پزشک با استفاده از فلوروسکوپ، یک سوزن نازک را از طریق پوست به ناحیه درد وارد می‌کند.
فلوروسکوپ به پزشک اجازه می‌دهد تا سوزن را در زمان واقعی روی مانیتور ببیند تا از قرارگیری صحیح آن در محل مورد نظر اطمینان حاصل کند.
ماده حاجب تزریق شده می‌تواند موقعیت صحیح سوزن را تأیید کند. ممکن است در طول عمل کمی درد وجود داشته باشد، اما بیماران معمولاً فشار بیشتری نسبت به درد تجربه می‌کنند.
هنگامی که سوزن در موقعیت صحیح قرار گرفت، ماده بی‌حسی تزریق شده و سپس سوزن خارج می‌شود. بسته به محل درد، از یک یا چند بلوک عصبی استفاده خواهد شد.
پزشک از سونوگرافی یا فلوروسکوپی که اشعه ایکس را به تصاویر ویدیویی تبدیل می‌کنند، برای هدایت محل تزریق استفاده خواهد کرد.
عوارض بلوک عصبی
انجام بلوک عصبی ممکن است موجب بروز عارضه های زیر شود:
- ایجاد توده هایی در محل تزریق
- ایجاد خونریزی و بروز کبودی در ناحیه انجام تزریق
- بروز واکنش های آلرژیک
- بی حس شدن که ممکن است موقتی یا دائم باشد.
- ریزش مو در ناحیه تزریق در موارد نادر، که امکان ریسک آسیب عصبی وجود دارد.
- به دلیل استفاده از استروئید در بلوک های عصبی ممکن است فرد با عوارض زیر مواجه گردد:
- داشتن حالت تهوع
- وجود تاری در دید
- بروز گر گرفتگی در فرد
- داشتن دردی خفیف در ناحیه شکم
- حبس شدن مایع
سوالات متداول
اثر بلاک عصبی چه مدت ماندگار است؟
با توجه به نوع بلاک انجام شده و نوع داروی بی‌حسی که استفاده می شود، دارد.
به عنوان مثال، بلاک‌های عصبی برای جراحی دست معمولاً ۶ تا ۸ ساعت طول می‌کشند، اما بلاک‌های عصبی برای درد پس از تعویض مفصل زانو می‌توانند ۱۲ تا ۲۴ ساعت طول بکشند.
دارو به طور مداوم از طریق یک لوله پلاستیکی کوچک (کاتتر عصبی) که در کنار عصب قرار می‌گیرد، تزریق می‌شود و ۲ تا ۳ روز اثر دارد.
مدت زمان بلاک عصبی چقدر است؟
بلاک عصبی معمولاً ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد، اما بخش سوزن حدود ۱ دقیقه طول می‌کشد.
بسته به ناحیه بی‌حس شده، داروی مورد استفاده و پاسخ فردی شما به دارو، می‌تواند ۱۵ تا ۴۵ دقیقه دیگر طول بکشد تا دوباره احساس طبیعی کنید.
8 پاسخ
بلاک عصب چطور انجام میشه؟
سلام کاربر عزیز بلاک عصب معمولاً تحت هدایت تصویری مثل سونوگرافی یا اشعه ایکس انجام می‌شود. در این روش، پزشک سوزنی نازک را به دقت وارد ناحیه مورد نظر می‌کند و داروی بی‌حسی یا مسکن را به نزدیکی عصب مورد نظر تزریق می‌کند.
بلاک عصب چه عوارضی ممکنه داشته باشه؟
سلام کاربر گرامی عوارض احتمالی بلاک عصب می‌تواند شامل خونریزی، عفونت، آسیب به عصب، یا واکنش‌های آلرژیک به داروها باشد. با این حال، این عوارض نادر هستند و بیشتر افراد پس از انجام این روش بهبود می‌یابند.
بلاک عصبی چقدر طول می‌کشد؟
سلام همراه عزیز، از چند ساعت تا چند هفته ممکن است زمان ببرد بسته به نوع بلاک، داروی تزریق‌شده و وضعیت بیمار.
سلام، برای تعریق دست کدام ناحیه را باید بلاک کرد البته عمل منظورم نیست همان ماده گانگلیون منظورم کدام ناحیه باید تعریق شود و آیا تاثیری دارد برای تعریق؟
با سلام
برای تعریق کف دست معمولاً گانگلیون ستاره‌ای بلاک میشه چون روی تعریق تأثیر داره. اگه درست تزریق بشه معمولاً تعریق کم میشه ولی اثرش موقته و ممکنه چند هفته تا چند ماه بمونه.