سردرد جزئی از درد های شایع است که در بدن رخ داده و فرد را درگیر می کند.
هرگونه دردی که در ناحیه سر بروز می یابد را سردرد می گویند، ولی علت های مختلفی برای آن وجود دارد و مدت زمان درد ایجاد شده و شدت آن کاملا متفاوت است.
سردرد ها به صورت درد ضربان دار، درد در یک قسمت از سر یا صورت، درد همراه با حالت تهوع، درد حاد و مزمن و درد با فشار ثابت ایجاد می شود.
از این رو ما با انواع سردرد روبرو هستیم که در ادامه شما را با آنها بیشتر آشنا می کنیم.
انواع سردرد
سردرد دارای انواع مختلفی است اما حدود ۱۰ درصد از آنها دارای علت مشخص است.
در اثر عامل هایی چون آلرژی، وجود عفونت، داشتن فشار خون بالا، حذف کردن یکی از وعده های غذایی، وجود مشکلاتی در ماهیچه گردن، خسته بودن و … رخ می دهند.
علائمی که در زمان انواع سردرد در بدن فرد بیمار ظاهر می شود در تشخیص نوع سردرد، علت ایجاد آن و همچنین درمان مورد نیاز به پزشک کمک می کند.
سردرد ها در دو دسته زیر قرار می گیرند:
سردرد اولیه
سردرد های اولیه ناشی از حساسیت زیاد اعصاب نسبت به محرک ها هستند.
وجود سردرد اولیه از بیماری زمینه ای نشئت نمی گیرد.
وجود تغییراتی در فعالیت های شیمیایی عصب ها و رگ های موجود در مغز و عضلات قسمت سر و گردن از علت های بروز سردرد های اولیه است.
برخی افراد هستند که به واسطه یکسری ژن خاص در بدن خود، بیشتر از دیگران مستعد سردرد اولیه هستند.
سردرد های اولیه خود دارای انواع مختلف به قرار زیر هستند:
- سردرد های میگرنی
- سردرد های مزمن روزانه
- سردرد های تنشی
- سردرد های خوشه ای
- سردرد ثانویه
سردرد های ثانویه جزو آن دسته سردرد ها هستند که ناشی از بیماری زمینه ای بوده و زمانی برطرف می گردد که آن بیماری زمینه ای رفع و درمان شود.
از جمله دلایل ابتلا به سردرد های ثانویه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- وجود سینوزیت حاد
- وجود لخته شدن خون در مغز
- ابتلا تومور مغزی
- کم آب بودن بدن
- داشتن مسمومیت ناشی از مونوکسید کربن
- پاره شدن شریان ها
- مبتلا شدن به ویروس ها و داشتن آنفولانزا
- وجود عفونت در گوش میانی
- داشتن فشار خون بالا
- ابتلا به مننژیت
- داشتن مشکلاتی در دندان ها
سردرد میگرنی
میگرن جزو آن بیماری ها است که باعث بروز سردرد همراه با سرگیجه و حالت تهوع می شود.
میگرن باعث درگیری یک طرف سر شده و در زمان وجود حملات و سردرد های آن، فرد بیمار نسبت به نور و صدا حساس می شود و ترجیح می دهد که در محیط های تاریک قرار بگیرد و چشمان خود را ببندد.
بیشتر افرادی به دلیل سابقه خانوادگی به سردرد میگرنی مبتلا هستند و این اختلال در یکی از اعضای درجه یک خانواده وی وجود داشته است.
سردرد صبحگاهی
سردرد صبحگاهی معمولاً زمانی بروز می‌کند که کیفیت یا مدت خواب دچار اختلال شده باشد.
به همین دلیل، افرادی که برنامه خواب منظم ندارند، بیشتر دچار این نوع سردرد می‌شوند.
معمولاً این درد بین ساعت ۴ تا ۹ صبح ظاهر می‌شود و ممکن است در نواحی جلوی سر یا بالای سر احساس شود.
برخی از عوامل مؤثر در بروز سردردهای صبحگاهی عبارت‌اند از:
- کمبود مصرف آب در طول روز
- مصرف بیش از حد دارو در شب یا روز قبل
- نوشیدن زیاد قهوه و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین
- ابتلا به اضطراب یا افسردگی
- مشکلات گردنی مانند آرتروز یا استفاده از بالش نامناسب
سردرد مزمن
سردرد مزمن به آن دسته سردرد ها گفته می شود که در بیشتر روزهای ماه (۱۵ روز یا بیشتر) فرد را درگیر کرده و دست کم ۳ ماه با فرد بیمار همراه است.
این سردرد ها ممکن است کوتاه مدت یا بلند مدت باشند و از انواع آنها می توان به سردرد های میگرن مزمن و سردرد مزمن تنشی اشاره نمود.
سردرد تنشی
از شایع ترین نوع های سردرد است و در افرادی که دارای استرس و اضطراب هستند یا دچار افسردگی شده اند رخ می دهد و موجب حس درد در سر، چشم ها و شقیقه ها می گردد.
مدت زمان این سردرد بین نیم ساعت تا چند ساعت است.
سردرد های تنشی به دلایلی چون کم خوابیدن، کم آبی بدن، وجود سرو صدا، دود سیگار، ورزش نکردن، خوب غذا نخوردن و خسته بودن چشم و بدن نیز رخ می دهد و جهت درمان آن اول از تغییر سبک زندگی استفاده می کنند.
سردرد های خوشه ای
درد خوشه ای مدت زمان ۱۵ دقیقه ای الی ۳ ساعته زمان برده و ممکن است بین ۱ الی ۸ بار در طول روز در فرد رخ دهد.
درد سر خوشه ای ممکن است بین ۴ تا ۱۲ هفته به صورت مکرر اتفاق بیفتد و بعد کاملا برطرف شود.
این نوع سردرد ها معمولا هر روز در زمان مشخصی به سراغ فرد می آید و با درد کوتاه و شدیدی در قسمت چشم ها (اطراف و پشت چشم) و یک سمت صورت همراه است.
سردرد سینوسی
سردرد در ناحیه پیشانی و شقیقه معمولاً به دلیل التهاب یا تورم سینوس‌ها ایجاد می‌شود و آلرژن‌ها نیز می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند.
این نوع سردرد معمولاً با درد ضربان‌دار در اطراف چشم‌ها، گونه‌ها و بینی همراه است و ممکن است با علائمی مانند موارد زیر همراه باشد:
- درد شدید همراه با حالت تهوع
- حساسیت به نور و صدا
- تب و احساس فشار در سر
علائم سردرد سینوسی شباهت زیادی به میگرن دارد و تفاوت اصلی آنها در نشانه‌های مرتبط با بینی است.
معمولاً این نوع سردرد هنگام خم شدن به جلو یا پس از بیدار شدن از خواب تشدید می‌شود.
برای تسکین آن، پزشکان متخصصانی دکتر آرزو جعفریان معمولاً داروهایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها، اسپری‌های بینی، آنتی‌بیوتیک‌ها (در موارد عفونت باکتریایی) و مسکن‌های عمومی را تجویز می‌کنند.
سردرد در بارداری
در دوران بارداری به‌دلیل تغییرات قابل‌توجه در سطح هورمون‌ها، بروز سردرد در بسیاری از خانم‌ها امری طبیعی است.
این تغییرات هورمونی مشابه با آنچه در دوران قاعدگی رخ می‌دهد، می‌توانند موجب سردردهای موقت شوند.
زنانی که پیش از بارداری دچار سردردهای میگرنی، تنشی یا خوشه‌ای بوده‌اند، معمولاً در طول بارداری نیز این مشکل را تجربه می‌کنند.
عواملی مانند خستگی، گرسنگی، کمبود آب بدن، مصرف سیگار یا الکل می‌توانند شدت سردردها را افزایش دهند.
از نشانه‌های رایج سردرد بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد در دو طرف سر
- انتشار درد به ناحیه چشم‌ها
- حس فشار یا سنگینی در سر
نکته مهم این است که برخی از سردردهای دوران بارداری می‌توانند نشانه‌ای از افزایش فشار خون باشند.
به‌ویژه در سه‌ماهه‌ی سوم، بالا بودن فشار خون همراه با دفع پروتئین در ادرار و ورم دست و پا می‌تواند خطرناک بوده و احتمال زایمان زودرس یا آسیب به سلامت مادر و جنین را افزایش دهد.
سردرد قاعدگی
بدن زنان در دوران باروری با تغییرات هورمونی و خونریزی ماهیانه همراه است.
بسیاری از خانم‌ها در این دوران دچار عوارضی مانند سردرد، سرگیجه، کمردرد یا تغییرات خلق‌وخو می‌شوند.
سردردهای دوران قاعدگی می‌توانند در اثر استرس، کم‌خونی، کم‌خوابی یا نوسانات هورمونی ایجاد شوند.
برای کاهش این نوع سردردها توصیه می‌شود از دمنوش‌های گیاهی آرام‌بخش استفاده کرده و تا حد ممکن عوامل استرس‌زا و محرک‌های محیطی را کنترل کنید.
سردرد پیشانی
درد در ناحیه پیشانی یا اطراف شقیقه‌ها از شایع‌ترین انواع سردردهاست که تقریباً همه افراد آن را تجربه کرده‌اند.
این نوع سردرد معمولاً خفیف و گذرا است، اما در برخی افراد ممکن است به‌صورت مداوم یا مزمن بروز کند.
عواملی مانند استرس، خستگی، مشکلات چشمی یا فشار سینوس‌ها می‌توانند باعث بروز آن شوند.
اگر سردرد پیشانی شما مکرر است یا با علائم دیگری همراه است، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق‌تر علت و دریافت درمان مناسب ضروری است.
سردرد جنسی
سردرد جنسی نوعی از سردرد است که ممکن است هنگام رابطه جنسی، در لحظه رسیدن به ارگاسم یا پس از آن بروز کند.
در بیشتر موارد این نوع سردرد موقتی و بی‌خطر است، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای دیگر باشد.
درمان این نوع سردرد معمولاً با شناسایی و رفع علت آن انجام می‌شود.
استفاده از دمنوش‌های گیاهی آرام‌بخش و روش‌های طب سنتی می‌تواند به کاهش این نوع سردرد کمک کند.
سردرد سمت راست سر
برخی افراد فقط در سمت راست سر دچار سردرد می شوند، این نوع سردرد به دلایلی چون استفاده از دارو، آلرژی داشتن، ابتلا به میگرن و وجود مشکلات عصبی رخ می دهد.
زمانی که شریان های موجود در سر و گردن دچار التهاب شوند این سردرد بروز می یابد و سردرد ایجاد شده همراه با درد عضلانی، وجود خستگی، وجود درد در قسمت فک و شقیقه ها است.
استفاده از برخی دارو ها چون دارو های مسکن بدون نسخه و تجویز پزشک نیز موجب بروز سردرد سمت راست می شود.
سردرد سمت چپ سر
بروز سردرد در سمت چپ سر به دلایل مختلف رخ می دهد و علت ها و محرک های مختلفی در بروز آن دخیل هستند که با شناختن آنها می توان درد موجود را مدیریت نمود.
مواردی چون ابتلا به میگرن و سردرد خوشه ای باعث ایجاد سردرد سمت چپ می شود.
گاهی مواقع نیز ابتلا به این نوع سردرد به دلایلی چون وجود تومور مغزی یا ابتلا به عفونت و بروز سکته مغزی رخ می دهد.
در صورتی که این سردرد به دلیل وجود میگرن رخ داده باشد درد هایی ضربان دار که دارای شدت متوسط یا شدید هستند قسمت چپ سر را درگیر می کند و از چشم ها و شقیقه شروع شده و بعد کل سر را درگیر می کند.
سردرد پشت سر
سردرد پشت سر به دلایلی چون ابتلا به میگرن، داشتن مشکلات گردنی و مشکلاتی در ستون فقرات رخ می دهد.
این سردرد را می توان با اصلاح سبک زندگی و به کار گرفتن درمان های رایجی که برای سردرد وجود دارد رفع کرد و از بروز آن پیشگیری نمود.
این سردرد باعث ایجاد درد در قسمت پشت سر و درگیری سر و گردن و شانه فرد می گردد.
سردرد پیشانی
ابتلا به سردرد پیشانی به دلیل وجود تنش های عصبی، خسته بودن چشم ها و وجود مشکلات سینوسی رخ می دهد.
سردرد های ایجاد شده در جلوی سر و پیشانی منشا مغزی نداشته و نوعی بیماری محسوب نمی گردد.
در صورت بروز این سردرد به دلیل وجود تنش های عصبی، ممکن است فرد بین ۳۰ دقیقه تا چند ساعت با آن درگیر باشد.
از دیگر علت های سردرد های پیشانی می توان به خستگی چشم ها، اصلاح نشدن بینایی فرد وآستیگماتیسم بودن آنها اشاره نمود.
سردرد وسط سر
سردرد های وسط سر دارای درد ضربان دار نیستند و از دلایل بروز آنها می توان به عواملی چون کم خوابی، داشتن استرس، وجود سروصدا و آلودگی صوتی و … اشاره کرد.
سردرد بالای سر
سردرد های ایجاد شده در بالای سر به صورت ضربان دار و همراه با فشار هستند و با علائمی چون وجود درد ثابت یا ضربان دار، درد در قسمت فک، درد ناحیه گردن، وجود حساسیت به صدا و نور و حس فشار روی سر و گردن همراه هستند.
علائم ذکر شده همه با هم در فرد ظاهر نمی گردد و فرد مبتلا به بعضی از آنها روبرو می شود.
از دلایل ابتلا به سردرد بالای سر می توان موارد زیر را بیان نمود:
- دندان قروچه داشتن
- کم خوابیدن
- وارد شدن ضربه به سر و وجود جراحت
- مصرف خودسرانه مسکن ها
- داشتن ارگونومی ضعیف
- منقبض شدن عروق خونی در قسمت سر و گردن
- استفاده زیاد از کافئین
تشخیص انواع سردرد
یافتن علت اصلی سردرد، مهم‌ترین گام در مسیر درمان آن است.
پزشک در ابتدا با گرفتن شرح‌حال دقیق از بیمار، اطلاعات لازم را برای تشخیص به‌دست می‌آورد.
این شرح‌حال شامل سن بیمار، سابقه خانوادگی سردرد، بیماری‌های زمینه‌ای، داروهای مصرفی و بررسی فشار خون و قند خون است.
برای تشخیص دقیق‌تر نوع سردرد، پزشک معمولاً پرسش‌هایی مانند موارد زیر را مطرح می‌کند:
- از چه زمانی سردردها شروع شده‌اند؟
- درد در کدام ناحیه از سر احساس می‌شود؟
- مدت زمان هر بار سردرد چقدر است؟
- سردرد معمولاً در چه زمانی از روز شدت می‌یابد؟
- فاصله بین حملات سردرد چقدر است؟
- شدت درد تا چه حد است؟
در ادامه، برای تأیید تشخیص و بررسی علل احتمالی، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی (MRI) نیز انجام شود.
درمان انواع سردرد
روش‌های مختلفی برای درمان سردرد وجود دارد، اما انتخاب مناسب‌ترین روش به شدت درد و علت زمینه‌ای آن بستگی دارد.
در مواردی که سردرد با سبک زندگی فرد مرتبط است، درمان‌های خانگی یا طب سنتی می‌توانند مؤثر باشند؛ اما در سردردهای شدید یا مزمن، نیاز به بررسی و درمان پزشکی وجود دارد.
درمان خانگی سردرد
در زمان بروز سردرد، می‌توان با چند اقدام ساده در خانه شدت درد را کاهش داد:
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی، شقیقه‌ها یا پشت سر برای تسکین درد.
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن.
- استراحت در محیطی آرام و تاریک برای کاهش تحریکات عصبی.
- ماساژ آرام شقیقه‌ها و گردن برای بهبود جریان خون و رفع تنش عضلانی.
- پرهیز از مصرف الکل، کافئین و پنیرهای کهنه که می‌توانند محرک حملات میگرنی باشند.
درمان سردرد با طب سنتی
طب سنتی راهکارهایی طبیعی برای کاهش سردرد ارائه می‌دهد و برای افرادی مناسب است که تمایل به مصرف داروهای شیمیایی ندارند:
- نوشیدن دمنوش‌های گیاهی آرام‌بخش مانند بابونه، اسطوخودوس و گل ساعتی.
- استفاده‌ی موضعی از گیاهان دارویی مانند گذاشتن جعفری خردشده یا خمیر دارچین روی پیشانی و شقیقه.
- ماساژ با روغن‌های گیاهی مانند اکالیپتوس، لاوندر، بابونه یا رزماری.
- استنشاق بوی میخک یا نعناع برای کاهش فشار و التهاب سینوس‌ها.
درمان پزشکی سردرد
در درمان پزشکی، ابتدا از داروهای مسکن و ضدالتهاب برای کنترل درد استفاده می‌شود.
سپس بر اساس علت زمینه‌ای (مانند عفونت، اسپاسم عضلانی یا فشار خون بالا)، داروهای تخصصی‌تر تجویز می‌شوند.
در موارد خاص، درمان‌های تکمیلی نیز مؤثرند:
رفتاردرمانی
در این روش، فرد با کمک روان‌پزشک یا روان‌درمانگر یاد می‌گیرد چگونه استرس و هیجانات خود را کنترل کند تا احتمال بروز سردردهای تنشی کاهش یابد.
درمان با بوتاکس
تزریق بوتاکس علاوه بر کاربرد زیبایی، در درمان میگرن‌های مزمن، سردردهای تنشی و خوشه‌ای نیز مؤثر است.
این ماده با مسدود کردن مسیرهای عصبی درد در ناحیه پیشانی و شقیقه‌ها به کاهش شدت و دفعات سردرد کمک می‌کند.
چگونه از بروز انواع سردرد پیشگیری کنیم؟
پیشگیری بهتر از درمان است.
این جمله را بارها و بارها شنیده‌اید اما آیا این جمله درمورد سردرد هم صدق می‌کند؟
بله قطعا انجام اقدامات و راهکارهای سبک زندگی سالم می‌تواند از بروز سردرد پیشگیری نماید.
در مواردی که علت سردرد تومور یا بیماری خاص دیگر نباشد، رعایت اصول زیر احتمال بروز سردرد را کم می‌کند.
- خواب کافی داشته باشید. هر انسان به طور متوسط برای رفع خستگی و بازیابی انرژی از دست رفته در طول روز باید ۸ ساعت خواب آرام داشته باشد.
- نوشیدن ۸ لیوان آب در روز برای سلامت بدن ضروری است.
- ورزش کردن باعث گردش خون در بدن و حفظ سلامت عمومی بدن می‌شود.
- یوگا و مدیتیشن از اقداماتی است که باعث آرامش اعصاب می‌شود و از بروز استرس و اضطراب پیشگیری می‌کند.
- غذاهای محرک مانند فلفل، ادویه مصرف نکنید. فست فود را از برنامه‌ی غذایی خود حذف کنید و سبزیجات و میوه را جایگزین آن نمایید.
- الکل و سیگار را ترک کنید.
7 پاسخ
سردرد من بیشتر در پشت سر و گردن حس می‌شه. ممکنه از نوع تنشی باشه؟
من هر وقت عصبانی یا استرسی می‌شم دچار سردرد می‌شم. راهی برای کنترل این نوع سردرد هست؟
خیلی ممنون از توضیحات جامع و ساده‌تون درباره انواع سردرد. واقعاً برام مفید بود.
اصلی‌ترین انواع سردرد کدوم‌ها هستن و هرکدوم چه علائمی دارن؟
سردردها معمولاً به سه دسته کلی تقسیم می‌شن: میگرن با درد شدید و علائم عصبی، سردرد تنشی که فشار و درد ملایم‌تری داره، و سردرد سینوسی که با درد در ناحیه بینی و گونه‌ها همراهه.
آیا سردردهای ناشی از استرس هم نوع خاصی دارن؟
بله، سردرد تنشی معمولاً ناشی از استرس، خستگی یا وضعیت بد نشستن هست و دردش معمولاً به صورت فشار یا انقباض در سر حس می‌شه.