نوار عصب و عضله

نوار عصب و عضله یا الکترومیوگرافی روشی است که از طریق آن عملکرد مربوط به عصب ها و عضلات مورد بررسی قرار گرفته و سیگنال های الکتریکی مربوط به آنها ثبت می گردد.

برای انجام آن الکترود هایی را بر روی پوست قرار داده و سیگنال های الکتریکی عصب و عضلات، در طول حرکت و انجام فعالیت های مختلف، ضبط گردیده و نتیجه حاصل شده، از طریق نموداری نشان داده می‌ شوند.

پزشک از طریق نوار عصب و عضله می تواند عملکرد عصب ها و عضلات بدن را بررسی نماید و بیماری های مرتبط با آنها را تشخیص دهد.

از جمله بیماری های قابل تشخیص از طریق این نوار می توان به وجود عصب های فشاری، بیماری میوپاتی و وجود اختلال عصبی محیطی اشاره نمود.

هدف از انجام تست نوار عصب و عضله در بم

اگر علائمی مربوط به اختلالات عصبی یا عضلانی دارید، پزشک شما ممکن است آزمایش EMG و NCS را تجویز کند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در بازوها، پاها، دست‌ها یا صورت
• اسپاسم عضلانی
• فلج عضلانی
• انقباضات غیرارادی عضلات (تیک)

در واقع، EMG و NCS برای کمک به تشخیص یا رد انواع اختلالات عضلانی و عصبی استفاده می‌شوند.

EMG به پزشک شما کمک می‌کند تا مشخص کند که آیا عضلات شما به درستی به سیگنال‌های عصبی پاسخ می‌دهند یا خیر.

NCS همچنین به تشخیص آسیب یا بیماری عصبی کمک می‌کند.

اگر EMG و NCS با هم انجام شوند، به پزشک شما کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا علائم شما ناشی از اختلال عضلانی است یا مشکل عصبی.

در صورت وجود چه علائمی باید از دستگاه عصب و عضله استفاده کرد؟

پزشک متخصص مغز و اعصاب در صورتی که علائم زیر را در بیمار خود مشاهده کند برای وی نوار عصب و عضله را تجویز می کند:

• وجود گز گز در دست و پا ها و داشتن حس مور مور در آنها یا دیگر قسمت های بدن
• داشتن حس ضعف در قسمت عضلات بدن
• وجود درد در اندام های بدن
• وجود درد و گرفتگی در ماهیچه ها و عضلات بدن

نوار عصب و عضله برای چه کسانی مناسب است؟

همانطور که گفته شد، این آزمایش عوارض جانبی خفیفی دارد.

بنابراین، دوره نقاهت آن عملاً ناچیز است و همین امر باعث می‌شود این آزمایش برای اکثر افراد بی‌خطر باشد، به طوری که افراد سالم نیز می‌توانند از این آزمایش برای اطمینان از سلامت خود استفاده کنند. این آزمایش برای برخی افراد ضروری است، از جمله:

• افرادی که ضعف عضلانی دارند.
• نوار عصبی-عضلانی برای افرادی که در قسمت‌های مختلف بدن خود احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن می‌کنند، مناسب است.
• بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در اندام‌ها
• افرادی که درد عضلانی یا مفصلی دارند.
• افرادی که گرفتگی عضلات دارند.
• افرادی که لرزش غیرارادی در اندام‌های خود دارند.
• افرادی که در حفظ تعادل مشکل دارند.
• افرادی که اختلالات راه رفتن دارند.
• نوار عصب و عضله برای افرادی که بیماری‌های عصبی مانند MS، ALS، سندرم گیلن باره، دیسک کمر یا گردن و غیره دارند، ضروری است.
• برای افرادی که بیماری‌های عضلانی مانند دیستروفی عضلانی و میاستنی گراویس دارند، آزمایش هدایت عصبی ضروری است.

کاربرد نوار عصب و عضله

از دستگاه عصب و عضله برای تشخیص و بررسی بیماری های زیر استفاده می کنند:

بررسی کردن اختلالات عضلانی

دیستروفی عضلانی به بیماری گفته می‌ شود که موجب ایجاد ضعف به صورت پیشرونده شده و با کاهش توده عضلانی همراه است.

در این اختلال ژن هایی که غیر طبیعی هستند باعث ایجاد اختلال در تولید پروتئین مورد نیاز ماهیچه ها می‌ شوند.

پلی میوزیت نیز بیماری است که در دو طرف عضلات بدن شخص بیمار التهاب و ضعف ایجاد می کند.

بیمار مبتلا به این اختلال در هنگام بلند شدن و نشستن، از پله بالا رفتن و بلند کردن وسایل، با مشکل مواجه است، زیرا در داخل ماهیچه های وی تغییرات تخریبی صورت گرفته است‌.

بررسی اختلال موجود در اعصاب خارجی نخاع

بیماری سندروم تونل کارپال زمانی رخ می دهد که در داخل تونل کارپ، عصب فشرده شده و گیر افتاده باشد و با بی حسی و درد همراه است.

نوروپاتی محیطی نیز بیماری است که به دلیل آسیب دیدگی و تخریب عصب ها، موجب عملکرد نادرست عصب های محیطی می گردد.

این بیماری ممکن است با سیگنال درد بدون دلیل یا عدم ارسال سیگنال درد در زمان آسیب همراه باشد.

بررسی اختلالات عصبی و عضلانی

میاستنی گراویس نوعی اختلال خود ایمنی است که باعث حمله سیستم دفاعی بدن به بافت های خود شده و ضعف در عضلات را ایجاد می کند.

این بیماری خیلی سخت تشخیص داده می‌ شود و نوعی ضعف عضلات اسکلتی و عارضه نورولوژیکی است و باعث درگیری عضلاتی می‌ شود که در حرکت به کار گرفته می شوند.

بررسی اختلال ریشه عصبی

فتق دیسک به وضعیتی گفته می‌ شود که در آن دیسک بین مهره ها از حالت طبیعی خارج شده و دردی را در قسمت کمر ایجاد کرده است.

فتق دیسک ممکن است از قسمت گردن تا کمر رخ بدهد اما بیشتر قسمت کمر شخص را درگیر می کند.

بررسی اختلال حرکتی نورونی

فلج اطفال نوعی بیماری ویروسی است که در بعضی مواقع باعث درگیری دستگاه عصبی مرکزی می شود.

این بیماری با حمله کردن به سلول های عصبی نخاع، باعث بروز پیامد هایی در شخص مبتلا می شود و گاهی اوقات حتی به مرگ ختم می گردد‌.

اختلال اسکلروز جانبی آمیوتروفیک نوعی اختلال عصبی است که نادر بوده و موجب تاثیرگذاری روی نورون های حرکتی شده و با از کار افتادن عضلات همراه است.

این اختلال به مرور موجب عملکرد ضعیف در عضلات شده و با ضعیف شدن ماهیچه های بدن، فرد مبتلا کم کم فلج می گردد.

انواع نوار عصب و عضله

از طریق دستگاه عصب و عضله دو نوع نوار عصب و عضله می توان تهیه کرد:

نوار عصب و عضله سطحی

این نوار برای بررسی کردن فعالیت عضلات سطحی به کار گرفته می‌ شود و اختلالات عضلانی را می توان از طریق آن تشخیص داد.

در نوار عصب و عضله سطحی، الکترود هایی را به شکل سطحی بر روی پوست گذاشته و با استفاده از آن، سیگنال های الکتریکی عصبی و عضلانی را ثبت و ضبط می نمایند.

نوار عصب و عضله داخل عضلانی

از طریق این نوار پزشک می تواند به صورت دقیق تر و عمیق تر فعالیت الکتریکی عضلات را ارزیابی نماید.

برای انجام آن الکترود ها به صورت سوزن یا به صورت سیم باریک وارد عضلات می گردد تا سیگنال داخل عضلات را ثبت و ضبط نماید.

از طریق آن اختلالاتی چون میوپاتی، نوروپاتی و وجود تشنج عضلانی را می توان تشخیص داد.

کاندید های مناسب و نامناسب استفاده از دستگاه عصب و عضله

استفاده از دستگاه عصب و عضله برای افرادی که دارای نشانه های مربوط به بیماری های عضلانی، جراحت های عصبی و آسیب های عصبی هستند،مفید هستند.

از طریق آن پزشک می تواند بیماری شخص را تشخیص دهد و در جهت درمان آن اقدامات لازم را انجام دهد.

اقدامات قبل از انجام نوار عصب و عضله

همانطور که می‌دانید، قبل از انجام هر آزمایش پزشکی، مراحلی وجود دارد که باید انجام شوند.

به عنوان مثال، برخی از آزمایش‌ها نیاز به ناشتا بودن برای چند ساعت دارند، اما برای این آزمایش نیازی به انجام کار زیادی ندارید؛ فقط باید مراحلی را که پزشک توصیه می‌کند، دنبال کنید.

برخی از آنها عبارتند از:

• حمام کنید یا دوش بگیرید، اما از لوسیون یا مرطوب‌کننده استفاده نکنید.
• حداقل ۲ یا ۳ ساعت قبل از نوار عصب و عضله از مصرف کافئین و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.
• قبل از آزمایش سیگار نکشید.
• همچنین باید قبل از آزمایش در مورد مصرف داروهای ضد انعقاد با پزشک خود صحبت کنید.
• اگر ضربان‌ساز قلب دارید، قبل از انجام نوار عصب و عضله باید به پزشک خود اطلاع دهید.

اقدامات بعد از انجام نوار عصب و عضله

همان‌طور که اشاره شد، برای انجام این تست تنها رعایت اقداماتی ضروری است که پزشک به بیماران خود توصیه می‌کند.

به عنوان مثال، مواردی مانند سیگار کشیدن پیش از بسیاری از آزمایش‌های پزشکی ممنوع است، زیرا می‌تواند بر نتایج آن‌ها تأثیر بگذارد. برخی اقدامات معمول پس از نوار عصب و عضله عبارتند از:

استراحت پس از انجام نوار عصب و عضله توصیه می‌شود چند ساعت استراحت داشته باشید و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.

برای کاهش درد و تورم در ناحیه مورد نظر می‌توانید از کمپرس یخ استفاده کنید.

لازم است کمپرس یخ به طور مستقیم روی پوست قرار نگیرد؛ بنابراین بهتر است از یک پارچه نازک میان یخ و پوست استفاده شود.

در صورت بروز درد شدید پس از انجام نوار عصب و عضله می‌توانید از مسکن‌های معمولی مانند استامینوفن استفاده کنید.

لازم است پیش از مصرف هر نوع داروی شیمیایی یا گیاهی با پزشک خود مشورت نمایید.

برای پیشگیری از عفونت، محل مورد نظر را تمیز نگه دارید و از مالش یا خارش آن ناحیه خودداری کنید.

نتیجه استفاده از دستگاه عصب و عضله

تفسیر کردن نتیجه دستگاه عصب و عضله به میزان تخصص و تجربه ای که پزشک دارد بستگی داشته و با توجه به الگو های زیر صورت می گیرد:

نوار عصب و عضله نرمال

در این نوار، الگوهای ثبت شده در محدوده طبیعی قرار داشته و نشانه ای از وجود اختلال وجود ندارد.

وجود اختلال عصبی

گاهی اوقات نوار عصب و عضله، وارد شدن فشار به عصب ها، آسیب دیدگی و کاهش سرعت انتقال اطلاعات عصبی را نشان می دهد.

فشار ایجاد شده ممکن است به دلیل ابتلا به سندروم تونل کارپال، وقوع سکته مغزی، وجود آسیب های عصبی و … باشد.

وجود اختلال عضلانی

از طریق نوار عصب و عضله، عضلاتی که ضعیف شده اند و دارای الگو های عضلانی ناهنجاری هستند، مشخص می گردد.

ضعف موجود ممکن است به دلیل اسپاسم های عضلانی و بیماری های عضلانی باشد.

عوارض استفاده از نوار عصب و عضله

دستگاه عصب و عضله دارای عوارض جدی نیست و فقط گاهی اوقات ممکن است بیمار چند روزی دارای حس سوزن سوزن یا حس گز گز در پاهایش باشد.

وجود کبودی و تورم در محل های ورود سوزن به عضلات نیز کاملا طبیعی است و به مرور رفع می گردد.

باید حتما سوزن هایی که به این منظور استفاده می‌ شوند، استریل شده باشند تا موجب بروز عفونت در فرد نشوند.

چنان چه در نواحی مورد نظر قرمزی و ترشح دیدید باید حتما جهت بررسی وجود عفونت به پزشک مراجعه نمایید.

آیا استفاده از دستگاه عصب و عضله با درد همراه است؟

داشتن درد ناشی از به کار گیری این دستگاه، در هر فرد متفاوت است زیرا هر فرد دارای آستانه درد متفاوتی است.

به همین خاطر نمی توان میزان درد مشخصی را برای استفاده از دستگاه عصب و عضله در نظر گرفت ولی در اکثر مواقع درد مورد نظر ناچیز بوده و گاهی اوقات فرد اصلا آن را حس نمی کند.

گاهی اوقات نیز ممکن است بیمار درد زیادی داشته باشد که باعث توقف انجام تست می شود. در این شرایط نتیجه ای نیز از تست نمی توان دریافت کرد زیرا تست مورد نظر کامل انجام نشده است.

آیا نوار عصب با نوار عضله فرق دارد؟

این پرسشی است که معمولاً در ذهن بیماران ایجاد می‌شود. در پاسخ باید گفت بله، الکترومیوگرافی (Electro-myography, EMG) با نوار عصب یا هدایت عصبی (Nerve Conduction Studies, NCS) متفاوت است.

با این حال، معمولاً تست نوار عصب و عضله (EMG, NCV) باید به صورت هم‌زمان انجام شوند.

به طور خاص، اگر متخصص مغز و اعصاب بخواهد فقط وجود یا عدم وجود سندرم تونل کارپال را بررسی کند و نیازی به رد بیماری‌هایی مانند درگیری ریشه گردنی نباشد، یا در شرایطی که استفاده از سوزن ممنوعیت داشته باشد، ممکن است تنها یکی از دو تست نوار عصب یا نوار عضله انجام شود.

تجربه بیمار از انجام نوار عصب و عضله

از چند ماه قبل، احساس بی‌حسی و گزگز در دست‌هایم شروع شده بود.

اوایل فکر می‌کردم به خاطر کار زیاد با کامپیوتر است، اما کم‌کم دردها شدیدتر شد و حتی شب‌ها نمی‌توانستم راحت بخوابم. این موضوع باعث شد به دنبال یک متخصص خوب بگردم.

بعد از پرس‌وجو بین دوستان و جستجو، همه از خانم دکتر آرزو جعفریان در بم به‌عنوان بهترین متخصص مغز و اعصاب نام می‌بردند.

همین باعث شد وقت ویزیت بگیرم. بعد از شرح کامل علائم، ایشان احتمال سندرم تونل کارپ و مشکلات عصبی را مطرح کردند و برای تشخیص دقیق، تست نوار عصب و عضله را تجویز کردند.

روز انجام تست کمی استرس داشتم، اما مراحل خیلی سریع و دقیق پیش رفت.

ابتدا الکترودها روی پوست من قرار گرفتند تا هدایت عصبی بررسی شود و سپس با استفاده از سوزن‌های ظریف، فعالیت عضلاتم بررسی شد.

در مجموع تست خیلی سخت نبود و بیشتر از آنچه فکر می‌کردم قابل تحمل بود.

بعد از انجام تست، دکتر جعفریان نتایج را برایم توضیح دادند و خوشبختانه مشکل جدی نبود.

ایشان توصیه کردند چند ساعت استراحت کنم و در صورت وجود درد از کمپرس یخ یا مسکن ساده مثل استامینوفن استفاده کنم.

تجربه من نشان داد انتخاب بهترین متخصص چقدر اهمیت دارد. چون اگر به پزشک کم‌تجربه مراجعه می‌کردم، شاید اصلاً علت علائمم درست مشخص نمی‌شد.

حالا با تشخیص دقیق، مسیر درمانم روشن‌تر شده و از نتیجه این تست و مراجعه به دکتر جعفریان کاملاً راضی هستم.

سوالات متداول

آیا کودکان هم می‌توانندنوار عصب و عضله انجام دهند؟

بله، اما همکاری کودک بسیار مهم است. در برخی موارد، از آرام‌بخش خفیف برای کاهش استرس استفاده می‌شود. یک متخصص مغز و اعصاب کودکان باید این آزمایش را انجام دهد.

ام آر آی ساختارهای داخلی بدن (مانند فتق دیسک یا تومور) را نشان می‌دهد. الکترومیوگرام عملکرد اعصاب و عضلات (مانند آسیب عصبی ناشی از فشار یا التهاب) را بررسی می‌کند.

این دو آزمایش مکمل یکدیگر هستند و گاهی اوقات برای تشخیص دقیق‌تر، هر دو مورد نیاز است.

چقدر طول می‌کشد تا نتیجه نوار عصب و عضله آماده شود؟

این آزمایش معمولاً بین ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت طول می‌کشد. نتایج اولیه ممکن است بلافاصله توسط پزشک شما توضیح داده شود، اما تجزیه و تحلیل دقیق‌تر گاهی اوقات می‌تواند چند روز طول بکشد.