بیماری پارکینسون چیست؟

نوعی اختلال عصبی به صورت پیشرونده است که باعث تاثیر گذاشتن روی قسمتی از مغز که باعث حرکت های بدن می شود، می گردد و شروع آن همراه با مشکلات حرکتی است.

منطقه ای به نام جسم سیاه در عمق مغز قرار دارد که باعث تولید دوپامین می شود.

حرکت های نرم و هماهنگی میان عضلات بدن با دوپامین صورت می گیرد.

در این بیماری این سلول های جسم سیاه می میرند و مقدار اندازه دوپامین بدن را کاهش می دهند.

کاهش دوپامین تا ۶۰ الی ۸۰ درصد باعث ظاهر شدن علائم پارکینسون می شود.

بیشتر افراد در ابتدا متوجه بیماری خود نمی‌ شوند اما به مرور زمان با ایجاد لرزش به صورت جزئی در دستان همراه است.

سپس موجب تاثیرگذاری بر روی راه رفتن، خوابیدن فرد، صحبت کردن و همچنین تفکر فرد مبتلا می شود.

علت دقیق این بیماری مشخص نیست ولی برخی دانشمندان بر این اعتقاد هستند که این بیماری به دلیل مشکل های ژنتیکی و محیطی به وجود می آید.

افراد مبتلا به آن اجسام لویی که نوعی پروتئین غیرعادی است را در مغز خود دارند.

چه افرادی در معرض خطر ابتلا به پارکینسون هستند؟

افرادی که احتمال ابتلای بیشتری به این بیماری دارند، شامل موارد زیر می‌شوند:

• جنسیت: مردان حدود ۱.۵ برابر بیش از زنان دچار این بیماری می‌گردند.
• نژاد: بر اساس پژوهش‌ها، بروز این بیماری در میان افراد سفیدپوست بالاتر از افراد سیاه‌پوست یا آسیایی گزارش شده است. همچنین شرایط جغرافیایی می‌تواند در افزایش احتمال ابتلا نقش داشته باشد.
• سن: معمولا این بیماری در بازه سنی ۵۰ تا ۶۰ سال خود را نشان می‌دهد.
• سابقه خانوادگی: افرادی که بستگان نزدیکشان مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند.
• سموم: قرار گرفتن در مواجهه با برخی مواد سمی می‌تواند احتمال ابتلا را بالا ببرد.
• آسیب به سر: افرادی که دچار ضربه یا آسیب به سر شده‌اند، ممکن است بیشتر در معرض شکل‌گیری این بیماری قرار داشته باشند.

مراحل بیماری پارکینسون

این بیماری دارای مراحل زیر است:

مرحله ۱

در این مرحله فرد با نشانه های خفیف مثل داشتن لرزش در یک طرف بدن در زمان راه رفتن مواجه است که اختلالی در فعالیت های روزانه ایجاد نمی کند.

مرحله ۲

در این مرحله هر دو طرف بدن درگیر می شود و علائم شدید می‌ شوند.

درست است که در این مرحله فرد می تواند فعالیت روزانه خود را انجام دهد اما ممکن است در زمان راه رفتن و شرایط بدنی فرد، اختلالی به وجود آید.

مرحله ۳

در این مرحله علائم شدید تر از مرحله ۲ است و با کندی حرکت، نداشتن تعادل و زیاد زمین خوردن همراه است.

مرحله ۴

علائم به قدری شدید است که بیمار به کمک کردن احتیاج دارد و نمی تواند به تنهایی زندگی خود را سپری کند.

مرحله ۵

در این مرحله فرد بیمار نمی تواند راه برود یا بایستد و گاهی اوقات با هذیان گویی و توهم هم روبرو می‌ شود.

علائم ابتلا به بیماری پارکینسون

علائم ناشی از این بیماری با توجه به شدت و مقدار پیشرفت آن در هر فرد متفاوت است. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ابتلا به برادی کینزی
• وجود رعشه در زمان استراحت
• وجود بی ثباتی در وضعیت بدن
• وجود خشکی ناگهانی در عضلات بدن
• ایجاد مشکلاتی در خواب و وجود بی خوابی
• به صورت نامنظم راه رفتن و کشیدن پا در هنگام قدم برداشتن
• وجود خمیدگی
• وجود اختلالاتی در بلع فرد
• ابتلا به افسردگی و بی تفاوت بودن
• وجود اختلالاتی در شناخت فرد
• ابتلا به یبوست

ابتلا به برادی کینزی

برادی کینزی با کندی حرکت، ایجاد اختلالاتی در چابکی فرد و مهارت های وی، کم شدن مقدار پلک زدن ها، جاری شدن آب دهان و داشتن صورتی بدون حالت همراه است.

وجود سفتی

سفتی ناشی از این بیماری به دلیل افزایش غیر ارادی انقباضات عضلانی است.

وجود رعشه در زمان استراحت

در این حالت لرزش غیرارادی در فرد رخ می دهد که با حرکت کردن کمتر شده و از یک سمت بدن مثل دست آغاز می گردد.

وجود بی ثباتی در وضعیت بدن

در این حالت فرد بیمار با پایین آوردن مرکز ثقل بدن خود و ایجاد حالتی خمیده سعی در حفظ تعادل دارد.

ریسک ابتلا به پارکینسون در چه افرادی بیشتر است؟

 

عوامل زیر موجب افزایش ریسک ابتلا به این بیماری هستند:

جنسیت که در مردان نسبت به زنان، این بیماری بیشتر است.

سن به صورتی که این بیماری در بازه سنی ۵۰ تا ۶۰ سالگی بیشتر دیده می‌ شود.

سابقه خانوادگی و ژنتیک به صورتی که اگر فردی نزدیک از خانواده به آن مبتلا باشد، امکان ابتلای دیگر اعضای خانواده هم وجود دارد.

نسل به صورتی که شیوع آن بین سفید پوست ها نسبت به آسیایی ها و سیاه پوست ها بیشتر است.

موقعیت جغرافیایی نیز در ابتلا به این بیماری تاثیر گذار است.

سموم که در صورت تماس با فرد، ریسک ابتلا به بیماری را در وی بالا می برد.

وارد شدن آسیبی به سر، به صورتیکه افرادی که در ناحیه سر دچار آسیب شده اند، ریسک ابتلا به این بیماری در آنها بالا است.

انواع بیماری پارکینسون

این بیماری دارای سه شکل اصلی به قرار زیر است:

ایدیوپاتیک

جزو شایع ترین های پارکینسون است که با علائمی چون وجود لرزش، سفت شدن و کند شدن حرکت ها همراه است.

این بیماری با کم شدن تدریجی ترمیم کننده های دوپامین در مغز همراه بوده و عامل های ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش موثری دارند.

پارکینسونیسم عروقی

این نوع بیماری که به پارکینسونیسم شریان ‌اسکلروتیک معروف است، در افرادی که خونرسانی به مغز آنها با محدودیت مواجه است، رخ داده است.

افرادی که دچار سکته مغزی خفیف شده اند، ممکن است با این عارضه مواجه شوند.

این بیماری با علائمی چون ایجاد مشکلاتی در حافظه و خواب فرد و همچنین مشکلات حرکتی و خلق و خویی همراه است‌‌.

پارکینسونیسم ایجاد شده به وسیله دارو

دارو هایی هستند که باعث ابتلای فرد به بیماری پارکینسونیسم می‌ شوند، از جمله دارو های نورولپتیک که روی عملکرد دوپامین مغز اثر می گذارد.

افرادی که به این نوع از بیماری مبتلا هستند، با قطع دارو های خود و گذشتن چند ماه یا چند هفته بهبود می یابند.

علت ابتلا به پارکینسون

با وجود بیماری پارکینسون، نورون ها یا سلول های عصبی مغز به مرور زمان از بین رفته و می میرند.

سطح دوپامین که پیام رسان مغز است با مردن و از بین رفتن نورون ها کم شده و موجب می گردد که مغز به صورت غیر طبیعی کار کند و اینگونه علائم پارکینسون در فرد مبتلا ظاهر می شود.

علت دقیق ابتلا به بیماری مشخص نیست و عوامل متعددی هستند که موجب ابتلا به آن می‌شوند از جمله:

ژن ها

اکثر افراد بدون علت مشخص و به صورت پراکنده به این عارضه مبتلا می شوند و در اصلاح می گویند بیماری پارکینسون در آنها ایدیوپاتیک است.

برخی افراد ممکن است به دلیل ابتلای یکی از اعضای خانواده به این بیماری و وجود ژن های مرتبط با بیماری، به آن مبتلا شوند.

با مشخص شدن این ژن ها می توان علت بیماری پارکینسون را مشخص کرد.

محرک های محیطی

عوامل محیطی موجود و سم ها باعث ابتلای فرد به بیماری پارکینسون می‌ شوند.

راهکار های تشخیص بیماری پارکینسون

این بیماری دارای علائمی است که با علائمی دیگر بیماری ها مشترک می باشد از این رو برای تشخیص آن باید طبق فرایند بالینی پیش رفت.

تشخیص این بیماری به پزشک متخصص مغز و اعصاب همچون دکتر آرزو جعفریان احتیاج دارد، تا علائم را بررسی کرده و با در نظر گرفتن سوابق بیمار و تجویز آزمایشات لازم و خاص، بیماری را تشخیص دهد.

از جمله آزمایشات تجویزی پزشک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انجام آزمایش خون
• انجام آزمایش ژنتیک
• انجام توموگرافی
• استفاده از اسکن پی تی ای
• انجام تصویر برداری ام آر آی

مدیریت پارکینسون در زندگی روزمره فرد

بهبود این بیماری وابسته به فاکتورهای مختلفی مانند شدت علائم، زمان تشخیص و سن بیمار است. به‌صورت کلی، روش‌های درمانی این بیماری شامل موارد زیر می‌شود:

۱. دارودرمانی

داروهایی که برای کنترل این بیماری به کار می‌روند، موارد زیر را در بر می‌گیرند:

لوودوپا
لوودوپا متداول‌ترین شیوه درمان پارکینسون به شمار می‌رود. این دارو باعث افزایش سطح دوپامین می‌شود.

حدود ۷۵ درصد مبتلایان به این دارو پاسخ مثبت می‌دهند؛ هرچند همه نشانه‌ها کاملاً برطرف نمی‌شود.

معمولاً لوودوپا همراه با کاربی‌دوپا مصرف می‌گردد.

کاربی‌دوپا
کاربی‌دوپا باعث می‌شود تخریب لوودوپا دیرتر اتفاق بیفتد و دسترسی دارو به سد خونی–مغزی بیشتر شود.

آگونیست‌های دوپامین
آگونیست‌های دوپامین عملکرد دوپامین را در مغز شبیه‌سازی می‌کنند.

تأثیر آن‌ها کمتر از لوودوپا است؛ اما زمانی که لوودوپا کارایی کمتری دارد، می‌توانند نقش داروی کمکی را داشته باشند.

داروهای این گروه شامل بروموکریپتین ، پرامی‌پکسول و روپینیرول  هستند.

آنتی‌کولینرژیک‌ها
آنتی‌کولینرژیک‌ها برای مهار سیستم عصبی پاراسمپاتیک استفاده می‌شوند و می‌توانند به کاهش خشکی و سفتی عضلانی کمک کنند.

بنزتروپین و تری‌هگزيفنيديل از جمله داروهای این گروه برای درمان پارکینسون‌اند.

آمانتادین (سیمترل)
آمانتادین معمولاً در کنار کاربی‌دوپا–لوودوپا مصرف می‌شود. این دارو که یک مسدود‌کننده گیرنده NMDA است، به کاهش کوتاه‌مدت حرکات غیرارادی (دیسکینزی) ناشی از مصرف لوودوپا کمک می‌کند.

مهارکننده‌های COMT
مهارکننده‌های کاتکول O-متیل ترانسفراز (COMT) سبب می‌شوند اثرگذاری لوودوپا مدت بیشتری باقی بماند.

مهارکننده‌های MAO-B
مهارکننده‌های MAO-B با مهار آنزیم مونوآمین اکسیداز B، از تجزیه دوپامین در مغز جلوگیری می‌کنند. سلژیلین و راساژیلین از داروهای این گروه هستند.

به خاطر داشته باشید که اثربخشی داروهای مرتبط با پارکینسون ممکن است با گذر زمان کاهش یابد؛ بنابراین مصرف دارو باید حتماً طبق تجویز پزشک باشد.

جراحی پارکینسون

مداخلات جراحی زمانی مطرح می‌شوند که فرد به دارو، تغییرات سبک زندگی یا درمان‌های دیگر پاسخ مطلوبی ندهد. روش‌های جراحی مورد استفاده عبارت‌اند از:

• تحریک عمقی مغز (DBS): در این روش، جراح الکترودهایی را در بخش‌های مشخصی از مغز قرار می‌دهد. دستگاه تحریک‌کننده عصبی (Neurostimulator) با تولید پالس‌های الکتریکی به کاهش نشانه‌ها کمک می‌کند.

• درمان با پمپ: در این شیوه، پمپی در نزدیکی روده کوچک قرار داده می‌شود تا داروهای لوودوپا و کاربی‌دوپا به‌طور مستقیم وارد بدن بیمار شوند.

درمان پارکینسون با ورزش

ورزش یوگا غالباً برای کاهش علائم حرکتی توصیه می‌شود. یوگا با حرکات هدفمند عضلانی به تقویت عضلات، افزایش دامنه حرکتی و بهبود انعطاف‌پذیری کمک می‌کند.

بسیاری از مبتلایان گزارش می‌کنند که یوگا حتی می‌تواند در کنترل لرزش برخی اندام‌ها نیز مؤثر باشد.

برای پارکینسون چی بخوریم؟

اگرچه رژیم غذایی قادر به درمان یا توقف پیشرفت پارکینسون نیست، اما تغذیه مناسب می‌تواند در کنترل علائم نقش مهمی داشته باشد.

خوراکی‌های مفید شامل موارد زیر است:

• غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان: مانند سبزیجات، توت‌ها و آجیل‌ها که می‌توانند از استرس اکسیداتیو و آسیب‌های عصبی جلوگیری کنند.

• لوبیای فاوا: این نوع لوبیا حاوی لوودوپا بوده و مصرفش می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.

• امگا-۳: این اسید چرب ضروری که در سالمون، صدف، بذر کتان و برخی حبوبات یافت می‌شود، به محافظت از سلول‌های مغزی کمک می‌کند.

سوالات متداول