درمان سرگیجه

سرگیجه چیست؟

سرگیجه حالتی است که در سر باعث چرخش دورانی می شود، به صورتی که فرد گمان می کند همه چیز در حال چرخش دور او است و دچار عدم تعادل و گیجی می گردد.

در زمان ایجاد سرگیجه فرد قادر به راه‌‌ رفتن نیست و امکان ایستادن روی پا های خود را ندارد.

هر فردی در طول زندگی خود ممکن است با سرگیجه به صورت موقت یا دائم مواجه شده باشد.

سرگیجه ایجاد شده نشانه ای از وجود بیماری است که باید مشخص شده و در جهت درمان آن اقدامات لازم انجام شود.

زیرا اگر علت آن مشخص نشود و ادامه داشته باشد موجب ایجاد اختلال در زندگی فرد می گردد.

علائم سرگیجه چیست؟

سرگیجه به تنهایی یک بیماری نمی باشد بلکه نشانه‌ای از یک بیماری محسوب می شود.

امکان دارد افراد حس‌های مختلفی را به سرگیجه تعبیر کنند و دچار احساسات متفاوتی شوند که هنگام توضیح برای پزشک، آن را سرگیجه می‌نامند.

بعضی از افراد از چرخیدن اجسام به دور خود شکایت دارند. بعضی دیگر می‌گویند که احساس ضعف یا سبک شدن در سر دارند.

از دست دادن تعادل یا توان ایستادن نیز از مواردی است که به هنگام توصیف سرگیجه اعلام شده است.

در بعضی از مواقع فرد از اینکه حالتی شناور یا بی‌قرار دارد کلافه می شدود و گاهی افراد دچار سرگیجه در رختخواب خواهند شد.

در تمامی این موارد، علائم نشان از یک حس کاذب خواهد داشت.

حسی که با از جا بلند شدن ناگهانی، دویدن، راه رفتن، یا حرکت دادن سریع سر، بیشتر می‌شود.

امکان دارد در بعضی از مواقع حالت تهوع نیز داشته باشید.

بعضی از مواقع علائم آنقدر زیاد می شود که نیاز می باشد بیمار بخوابد و چشمانش را ببندد.

امکان دارد سرگیجه چند ثانیه طول بکشد یا چندین روز متوالی فرد را درگیر کند.

این علائم نشان می‌دهد که باید به دنبال دلایل سرگیجه بود تا این تجربه دوباره اتفاق نیفتد.

دلایل ایجاد سرگیجه

سرگیجه دارای دلایل مختلفی است از جمله:

• وجود اختلال در گوش میانی شخص بیمار
• ابتلا به بیماری لابیرنتیت که نوعی عفونت گوش داخلی می باشد.
• ابتلا به بیماری Menier که نوعی بیماری نادر در گوش است.
• به دلیل عوارض مصرف برخی از دارو ها
• به دلیل کم بودن ویتامین های بدن چون ویتامین B12
• به دلیل بیماری های قلبی
• ابتلا به میگرن
• به دلیل کم آب بودن بدن
• داشتن فشار خون پایین
• وجود سندروم خستگی مزمن
• داشتن افت قند خون
• به دلیل وجود اضطراب شدید
• سرگیجه ناشی از سفر با کشتی، قطار و …

چگونه از سرگیجه جلوگیری کنیم؟

دلیل سرگیجه باید مشخص شود. این مهم‌ترین نکته است. ممکن است سرگیجه، علامتی از یک بیماری جدی باشد.

حتما دقت اشته باشید که نباید بدون مشورت با پزشک متخصص درمانی را آغاز کنید و خود درمانی انجام دهید.

در صورتی که دلیل سرگیجه و بی‌حالی به خاطر بیماری خاصی نباشد، با نوشیدن آب زیاد، استراحت و تامین قند خون بدن، می‌توان از آن جلوگیری کرد.

عواملی مانند تکان‌های ناگهانی و مطالعه در اتوبوس یا خودرو می‌تواند باعث سرگیجه در افرادی شود که مستعد سرگیجه می باشند، پس نباید آن را انجام داد.

درمان سرگیجه

روش های درمانی به کار رفته برای سرگیجه با توجه به علت بروز آن به کار گرفته می شوند.

از راهکار های درمانی آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تغییر دادن سبک زندگی

داشتن سبک زندگی سالم و پیروی از رژیم غذایی سالم می تواند در کم کردن سرگیجه و کنترل آن موثر باشد.

باید از مصرف موادی چون الکل، تنباکو و کافئین که باعث افزایش سرگیجه می شوند خودداری کرد.

تا حد امکان باید خواب کافی و مفیدی داشته و استرس موجود را مدیریت نمود و میزان قند خون را جهت جلوگیری از افت آن و ابتلا به دیابت تنظیم کرد.

استفاده از طب سنتی

برای درمان سرگیجه در طب سنتی به صورت زیر عمل می کنند:

• از عطر گل محمدی استفاده می کنند به صورتی که باید آن را در خواب بو کرد.
• از روغن کنجد استفاده می کنند و آن را روی سر می مالند.
• برای ۱۴ الی ۴۰ روز باید شب ها از خوردن غذا های سرد خودداری کرد‌.
• از فسنجان بادام (نصف بادام نصف گردو) استفاده شود و هفته ای ۲ الی ۳ بار میل گردد.
• از حجامت کتف استفاده شود تا مزاج شخص از سردی به گرمی تغییر نماید.
• استفاده از دارو

از آنجا که سرگیجه علت های مختلفی دارد، مشخص کردن علت آن برای درمان بسیار اهمیت داشته و می توان بهترین گزینه درمانی را برای آن به کار گرفت.

در اکثر مواقع دارویی جهت رفع سرگیجه احتیاج نیست ولی داروهایی نیز هستند که در این راستا مورد استفاده قرار می گیرند از جمله:

• در صورت داشتن سرگیجه به دلیل اختلال وحشت یا مشکل روانی، می توان از دارو های ضد اضطراب استفاده کرد.
• در صورت داشتن سرگیجه ناشی از میگرن می توان از دارو های میگرن استفاده نمود.
• دارو هایی چون آنتی هیستامین برای رفع سرگیجه استفاده می شود.
• استفاده از ماساژ درمانی

انجام ماساژ جزو روش های طبیعی است که موجب حفظ آرامش در شخص شده و مقدار استرس و اضطراب را در وی کاهش می دهد.

کم شدن استرس و اضطراب باعث کاهش عوارض ناشی از آنها که سرگیجه است می گردد.

درمان سرگیجه با دارو درمانی

با درمان علت زمینه‌ای سرگیجه می‌توانید علائم آن را کاهش دهید.

در صورتی که این عارضه به دلیل وجود عفونت باشد، بهترین روش درمان استفاده از آنتی بیوتیک می باشد.

در ادامه با بهترین داروی سرگیجه در شرایط و بیماری‌های مختلف آشنا می‌شوید:

• داروی مکلیزین (Meclizine) یا دیمن هیدرینات (Dimenhydrinate) و داروی بتاهیستین برای درمان سرگیجه ناشی از اختلالات گوش داخلی
• داروی گاباپنتین (Gabapentin) یا دیازپام (Diazepam) برای کنترل سرگیجه ناشی از اختلالات عصبی و بینایی
• داروهایی مانند سوماتریپتان (Sumatriptan) یا پروپرانولول (Propranolol) جهت بهبود سرگیجه بر اثر میگرن
• مصرف مایعات فراوان و داروی تنظیم‌کننده فشار خون مانند فلودروکورتیزون (Fludrocortisone) برای درمان کم‌آبی بدن و افت شدید فشار خون
• مکمل‌های حاوی آهن جهت بهبود سر گیجه به خاطر کم خونی
• داروهای ضد تهوع‌ همچون پروکلرپرازین و متوکلوپرامید جهت بهبود حالت تهوع همراه با سرگیجه
• داروهای خانواده بنزودیازپین‌ها مانند دیازپام و لورازپام برای رفع سرگیجه ناشی از استرس و اضطراب شدید

استفاده از تعادل درمانی

تعادل درمانی دارای مجموعه ای از حرکات است که برنامه ریزی شده بوده و روی قسمت های سر، چشم و بدن انجام می گیرد. استفاده از این حرکات و آموزش آنها به بیمار، با گذشت زمان باعث بهتر شدن سرگیجه در شخص می شود.

استفاده از خدمات درمانی توانبخشی تعادل، در افرادی استفاده می شود که اختلالی در سه ارگان آنها چون بینایی، پیکری و دهلیزی گوش داخلی که موجب واکنش تعادلی مغز می شود، ایجاد گردیده است‌.

وجود اختلال در یکی از این سه ارگان باعث بروز سرگیجه می شود.

از این رو استفاده از تعادل درمانی باعث ایجاد هماهنگی از دست رفته شده و سرگیجه را رفع می کند‌.

در واقع هدف از تعادل درمانی دریافت پیامی از مغز جهت رفع اختلال ایجاد شده می باشد.

استفاده از مانور درمانی

مانور درمانی، تکنیک ورزشی جهت رفع و درمان سرگیجه است.

برخی فعالیت های ورزشی هستند که باعث کم شدن علائم سرگیجه شده و میزان تعادل را در فرد افزایش می دهند.

مانور Epley یکی از آن تکنیک های ورزشی است که با حرکات سر همراه بوده و موجب اصلاح کریستال های گوش داخلی می شود.

استفاده از ورزش هایی چون یوگا و تای چی با تقویت کردن حس عمقی و ایجاد تعادل، موجب کم شدن دوره سرگیجه در فرد می شود.

یکی دیگر از مانور های مورد استفاده مانور Semont است که روشی خاص جهت تغییر دادن موقعیت کانال می باشد و در درمان سرگیجه های BPPV ( سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم ) کانال خلفی به کار گرفته می شود.

BPPV باعث ایجاد حملات مختصر ولی شدید در شخص شده و سرگیجه و عدم تعادل در زمان حرکت سر را به همراه دارد.

استفاده از مانور درمانی به آمادگی خاصی احتیاج ندارد و بهتر است لباسی بر تن داشته باشید تا بتوانید حرکات را آزادانه و به راحتی انجام دهید.

استفاده از توانبخشی دهلیزی

توانبخشی دهلیزی نوعی فیزیوتراپی است که جهت رفع مشکل گوش داخلی به کار گرفته می شود و باعث تقویت حواس دیگر می شود و علائم سرگیجه را کاهش می دهد.

بخش دهلیزی گوش باعث حفظ تعادل در بدن می شود و وجود اختلال در آن با عدم تعادل و سر گیجه همراه است‌.

با استفاده از توانبخشی دهلیزی تثبیت نگاه فراهم شده و تعادل در راه رفتن رخ می دهد.

مدت زمان این روش درمانی جلسه ای ۲۰ دقیقه است و برای ۲ الی ۳ هفته زمان می برد تا موجب کم شدن سرگیجه شود.

ممکن است در جلسات اول فرد با سرگیجه های بیشتر مواجه شود اما به مرور میزان سرگیجه در وی کاهش می یابد.

استفاده از روان درمانی

وجود اختلال اضطراب باعث ایجاد سرگیجه در فرد مبتلا می شود.

استفاده از روان درمانی سرگیجه، اقداماتی را شامل می‌ شود که به کاهش استرس و اضطراب ختم می گردد.

در روان درمانی با به کار گرفتن سبک زندگی درست و انجام ورزش هایی چون یوگا و مدیتیشن، آموزش دادن مهارت های فردی و شناختی و پیروی از رژیم غذایی سالم، موجب بهبود اضطراب در شخص شده و سرگیجه را کاهش می دهند.

انجام جراحی

در شرایطی که سرگیجه ایجاد شده ناشی از تومور های مغزی یا وارد شدن آسیب های جدی به گردن باشد، پزشک از روش جراحی جهت درمان بیمار و رفع سرگیجه در وی استفاده می کند.

درمان فوری سرگیجه در خانه

پس از تشخیص علت سرگیجه می‌توان برای درمان آن از راه‌کارهای خانگی کمک گرفت.

این روش هایی که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم، در کنار دارو درمانی یا سایر روش‌ها به تسریع روند بهبودی کمک زیادی می کنند:

• بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید تا از افتادن و آسیب‌های دیگر پیشگیری شود.
• در صورتی که دراز کشیدید، پاهای خود را کمی بالاتر از بدن قرار داده  تا خون‌رسانی به مغز بیشتر شود.
• با کشیدن چند نفس عمیق، اکسیژن بیشتری به مغز برسانید.
• مصرف الکل، کافئین و سیگار کشیدن را محدود کنید تا بدن کمتر دچار تنش شود.
• یک لیوان آب بنوشید تا کم‌آبی بدن‌تان، به‌ویژه در تابستان رفع شود.
• چای زنجبیل نوشیده یا یک تکه زنجبیل تازه را بجوید تا باعث گردش خون در بدن شود.
• یک میان‌وعده کوچک مثل خرما، عسل، آبمیوه طبیعی یا نان و پنیر بخورید تا افت قند خون برطرف بشود.
• از دوش گرفتن با آب داغ اجتناب کنید تا دچار افت شدید فشار خون و افزایش ضربان قلب نشوید.
• با روغن اسطوخودوس نواحی مختلف بدن را ماساژ دهید تا استرس و اضطراب‌تان کمتر شود.
• در زمان بلند شدن از رختخواب یا تغییر وضعیت، این کار را به آرامی انجام داده تا دچار افت فشار خون ناگهانی نشوید.

نکات مراقبتی در جهت بهبود سرگیجه

• زمانی که شخصی دچار سرگیجه می شود باید‌ سریعا نشسته یا در حالت دراز کش قرار بگیرد و هیچ گونه حرکت ناگهانی را انجام ندهد.
• انجام هر حرکت ناگهانی ممکن است موجب ایجاد عدم تعادل شده و با زمین خوردن و صدمه دیدن همراه باشد.
• اگر سرگیجه ایجاد شده ناشی از کم آبی بدن و تشنگی باشد باید در محلی خنک قرار گرفته و به اندازه کافی مایعات مصرف شود.
• در صورت داشتن سرگیجه در اول صبح، هنگام بیدار شدن مدت کوتاهی را در تخت خود بنشینید و بعد اقدام به برخاستن و حرکت کنید.
• باید به میزان کافی بخوابید و کمبود خواب نداشته باشید.
• هر گونه استرس و اضطراب را باید از خود دور کرد.
• نمک و کافئین را باید تا حد امکان خیلی کم مصرف کرد.