بیماری ام اس

بیماری MS یا مالتیپل اسکلروزیس

ام اس به بیماری عصبی گفته می‌ شود که باعث فلج شدن مغز و نخاع می شود.

در این بیماری سیستم ایمنی بدن به میلین یا غلاف محافظ بافت های عصبی حمله می کند و اختلالاتی را در ارتباط مغز با اندام های بدن به وجود می آورد.

نهایتا عصب ها را موقتا تخریب کرده یا موجب آسیب دائمی بر آن می گردد.

سیستم ایمنی بدن وظیفه محافظت از بدن در مقابل باکتری، ویروس و سلول های ناسالم را دارد.

ولی در صورت ابتلا به بیماری ام اس، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به دستگاه عصبی مرکزی بدن حمله کرده و اختلالاتی را برای فرد به وجود می آورد.

بیماری MS اختلالات زیادی را در بدن به وجود می آورد و از خسته شدن و داشتن حس ضعف در بدن تا ایجاد اختلالات حرکتی و عدم تحرک را شامل می‌ شود.

شدت و نوع آن بستگی به منطقه ای از مغز و اعصاب که درگیر شده است دارد.

بیماران مبتلا به ام اس متناسب با پیشرفت و سیر بیماری، در دسته های زیر قرار می گیرند:

• نوع ۱ که به آن PR می گویند و چون فاز پیشرفت کننده و پسرفت کننده وجود دارد.
• نوع ۲ که به آن PP می گویند و از همان اول همراه با علائم پیشرونده است و فاز بهبودی در آن وجود ندارد.
• نوع ۳ که به آن SP می گویند در ابتدا به صورت پیشرونده و پسرفت کننده می باشد اما بعد از مدتی تبدیل به پیشرفت کننده می‌ گردد.
• نوع ۴ که به آن RP می گویند، در آن ابتدا بیمار دارای سیر پیشرفت کننده و رو به بهبودی است اما بعد از مدتی پیشرونده می‌ شود.

علت ابتلا به بیماری ام اس

علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست و احتمال اینکه عوامل محیطی و ژنتیکی به صورت ترکیبی باعث بروز این بیماری شده باشند، وجود دارد.

در افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به این بیماری را دارند یا افرادی که در محل زندگی خود با ویروس اپشتین-بار در تماس هستند، ریسک ابتلا به این بیماری وجود دارد.

هورمون ها نیز در ابتلا به این بیماری نقش موثری دارند.

به طور کلی از علت های ابتلا به بیماری ام اس می توان به موارد زیر اشاره نمود:

ژنتیک

وجود ژن و سابقه خانوادگی در ابتلا به این بیماری نقش موثر دارد ولی به تنهایی نمی تواند علت قطعی در ابتلا به این بیماری باشد فقط ریسک ابتلا را بالا می برد‌.

عوامل محیطی

عوامل محیطی چون ویروس اپشتین-بار، مصرف سیگار، کاهش ویتامین D بدن، در معرض سموم بودن و … موجب ابتلا به این بیماری می شود.

سیستم ایمنی بدن

وجود اختلال در عملکردی که سیستم ایمنی بدن دارد باعث حمله به سلول میلین می گردد و با ابتلا به این بیماری همراه است.

عوامل جغرافیای

در مناطقی که دور از خط استوا هستند، این عارضه بیشتر دیده می شود‌ و شیوع دارد.

داشتن استرس زیاد از حد

استرس و ام اس با همدیگر رابطه مستقیم دارند و علت ابتلای بیماران به ام اس و تشدید آن، نتیجه ای از استرس زیاد در زندگی فرد بیمار است.

فرد بیمار ممکن است از وجود این بیماری در شرایط داشتن استرس زیاد مطلع شده باشد.

ولی با این وجود هنوز هم مدرک مستقیمی مبنی بر اینکه استرس علت بیماری ام اس است موجود نیست.

مبتلا شدن به برخی میکروب ها در زمان کودکی

به دلیل قرار گرفتن در معرض عفونت در زمان کودکی، تحریک سیستم ایمنی بدن و واکنش نادرست آن رخ داده و موجب بروز مولتیپل اسکلروزیس شده است.

جنسیت

ابتلا به بیماری ام اس در زنان بیشتر از مردان دیده می شود.

دلیل آن هورمون ها و دیگر عوامل زنانه، نگرانی های دوران بارداری و کم بودن مقدار ویتامین D بدن است.‌

استروژن بدن زنان روی سیستم ایمنی آنها اثر گذاشته و ریسک این بیماری را در زنان افزایش می دهد.

علائم ابتلا به بیماری ام اس

علائم ناشی از این بیماری متغیر بوده و از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• وجود اختلالاتی در دید فرد چون داشتن تاری دید و دوبینی داشتن
• خسته شدن فرد مبتلا
• داشتن اختلالات حرکتی
• وجود خواب رفتگی و بی حسی در بدن
• داشتن اسپاسم و ضعف در عضلات
• وجود مشکلات گفتاری
• داشتن مشکلاتی در بلع
• وجود اختلالاتی در تمرکز فرد و سطح یادگیری وی
• ایجاد اختلالاتی در عملکرد جنسی فرد مبتلا
• اختلالات ایجاد شده در روده و مثانه
• وجود اضطراب و افسردگی

تشخیص بیماری ام اس

ابتدا بیمار توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب همچون دکتر آرزو جعفریان تحت معاینه قرار گرفته و ارزیابی ام اس روی وی صورت می گیرد:

• بررسی کردن عملکرد ذهنی که فرد دارد.
• بررسی کردن عملکرد عاطفی که فرد دارد.
• تعادل فرد بیمار
• بررسی عملکرد مربوط به حواس پنج گانه فرد بیمار
• بررسی حرکت و هماهنگی موجود در اعضای بدن

سپس پزشکان آزمایشات مختلفی را برای تشخیص دادن و رد و قبول کردن بیماری ام اس به کار می برند از جمله:

استفاده از ام آر آی MRI از مغز و نخاع فرد بیمار تا چنان چه ضایعه ای ناشی از بیماری وجود دارد، دیده شود.

استفاده از تست های پتانسیل برانگیخته که از طریق الکترود هایی که روی پوست قرار می دهند.

با به کار گرفتن سیگنال های الکتریکی، میزان‌ سرعت و عملکردی که سیستم عصبی نسبت به تحریک های انجام شده دارد، مشخص می گردد.

انجام نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی، تا پروتئین و سلول های التهابی که با بیماری ام اس مرتبط است بررسی شود.

استفاده از آزمایش خون برای مشخص کردن و بررسی کردن دیگر بیماری هایی که شبیه ام اس است.

افراد مبتلا به ام اس به چه نکاتی باید در زندگی خود توجه کنند؟

زمانی که فردی به ام اس مبتلا است می توان با رعایت نمودن موارد زیر تا حدودی به بهبود وضعیت خود کمک کند:

• دوری کردن از مصرف دخانیات
• داشتن ورزش مرتب و سبک به صورتی که موجب خستگی نگردد.
• دور بودن از هرگونه استرس و اضطراب
• به صورت مرتب به پزشک مراجعه کردن و تحت درمان بودن
• استفاده از رژیم غذایی سالم و متعادل و حاوی آنتی اکسیدان
• داشتن خواب کافی برای بهبود کیفیت زندگی

مدت بروز علائم بیماری ام اس چقدر است؟

علائم در بیشتر افرادی که به بیماری ام اس مبتلا هستند، به صورت دوره ای ظاهر می شود و فروکش می کند.

در زمان عود علائم، این علائم برای چند روز تا چند هفته وجود دارند و بعد به صورت جزئی یا کامل برطرف می‌ شوند.

این را هم باید بگوییم که ممکن است فرد برای ماه ها یا حتی سال ها با این وضعیت روبرو باشد‌.

درمان بیماری ام اس

بیماری ام اس هیچ درمانی ندارد اما با استفاده از راهکار هایی می توان شدت عود و تعداد عود آن را کاهش داد و موجب به تاخیر افتادن روند پیشرفت بیماری شد.

از جمله راهکار های درمانی مورد استفاده برای این بیماری می توان به موارد زیر اشاره نمود:

استفاده از کورتیکواستروئید ها

کورتیکواستروئیدی به نام متیل پردنیزولون به صورت وریدی به بیمار تزریق می‌ شود و با گذشت ۳ الی ۵ روز باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن شده و التهابات موجود را کم می کند.

بعد از آن برای کاهش دوز دارو پزشک از کورتیکواستروئید های خوراکی برای بیمار استفاده می کند.

مصرف این دارو بهبودی بعد از حملات ام اس را سریع تر می کند ولی استفاده بلند مدت از آن روی بیماری اثری ندارد.

انجام تبادل پلاسما

استفاده از پلاسمافرزیس مانع از شدت گرفتن بیماری ام اس می شود.

مخصوصا آن دسته از افراد که دارای اشکال عود کننده این عارضه هستند و به داروی متیل پردنیزولون پاسخ مثبت نمی دهند.

در این روش خون را از بدن خارج کرده و اجزای پلاسمای آن را جدا می کنند.

زیرا گمان بر این است که پلاسما برای این بیماری مضر است.

مابقی خون را همراه با پلاسما جایگزین، دوباره به بدن بیمار تزریق می گردد.

استفاده از این روش درمانی برای ام اس پیشرونده ثانویه و مزمن مناسب نیست.

استفاده از دارو های تزریقی

مصرف این دارو ها اثرات التهابی بیماری را کم کرده یا سرکوب می کنند و در مراحل اولیه ابتلا موثر هستند. این دارو های تزریقی عبارتند از:

• بتا اینترفرون
• گلاتیرامر استات

استفاده از دارو های خوراکی

داروهای خوراکی عبارتند از:

فینگولیمود که به صورت یک بار در روز تجویز می گردد و درصد عود این بیماری را کم می کند.

این دارو مانع از خروج لنفوسیت از غدد لنفاوی شده و از ورود خون و انتقال به مغز و نخاع جلوگیری می کند‌.

دی متیل فومارات باید دوبار در روز استفاده شود و جهت درمان کردن اشکال عود بیماری به کار گرفته می شود.

تری فلونوماید برای یک بار در روز استفاده می شود و موجب کاهش سرعت تکثیر شدن سلول های ایمنی فعال می شود.

قرص سیپونیمود که عملکردی شبیه فینگولیمود دارد و جهت ام اس پیشرونده ثانویه به کار گرفته می شود.

کلادریبین که برای دو دوره و با فاصله یک ساله استفاده می شود.

این دارو انواعی از گلبول سفید که باعث حمله ایمنی در ام اس می شود را مورد هدف قرار می داد.

Diroximel fumarate که باید دوبار در روز مصرف شود و عملکردی چون دی متیل فومارات دارد.

استفاده از دارو های انفوزیون

استفاده از درمان انفوزیون موارد زیر را در بر می گیرد:

Ocrelizumab که ۶ ماه یکبار به صورت تزریق وریدی است و افرادی که به اشکال عود کننده یا نوع پیشرونده اولیه ام اس مبتلا هستند را درمان می کند.

این دارو با هدف قرار دادن سلول ایمنی در گردش باعث تولید آنتی بادی می شود.

ناتالیزوماب که ماهی یکبار به صورت وریدی تزریق می‌شود و از ورود سلول سیستم ایمنی به نخاع و مغز پیشگیری می کند.

از این دارو برای بیمارانی استفاده می شود که درمان خط اول روی آنها تاثیری نداشته است یا نمی توانند دیگر دارو های خط اول را استفاده کنند.