نوار مغز

نوار مغز از جمله آزمایشاتی است که از طریق آن فعالیت الکتریکی مغز و فعالیتی که سلول های عصبی مغز دارند را مورد بررسی قرار می دهند.

ارتباط سلول های موجود در مغز به وسیله تکانه های عصبی است و با به کار گرفتن نوار مغز می توان چنان چه اختلالی در ارتباط و فعالیت سلول ها وجود دارد، شناسایی نمود و الگو های مربوط به امواج مغزی را ثبت و پیگیری کرد.

به طور کلی نوار مغز جزو راهکار های تشخیصی غیر تهاجمي می باشد که فعالیت الکتریکی مغز را ارزیابی می کند.

برای انجام آن الکترود هایی از طریق سیم به پوست سر وصل گردیده و به وسیله آنها، تکانه های الکتریکی مغز مورد بررسی قرار می گیرد و نتایج از طریق مانیتور موجود، ثبت می گردد.

این تکانه ها چون خطوطی نمایش داده می‌ شوند و با وجود آنها به طبیعی بودن یا غیر طبیعی بودن روند الگو ها پی می برند.

با استفاده از نوار مغز می توان اختلالاتی چون تشنج کردن، وجود صرع و اختلال خواب را مشخص نمود.

کاربرد های دستگاه نوار مغز

ء

زمانی که اختلال و نوعی بیماری در رابطه با مغز و اعصاب وجود داشته باشد و فعالیت الکتریکی سلول های مغزی را تحت تاثیر قرار بدهد، از طریق تست نوار مغز می توان فعالیت سلول ها را ارزیابی کرد و اختلال موجود را تشخیص داد.

از جمله کاربرد های دستگاه نوار مغز می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• بررسی کردن تشنج در افرادی که مبتلا به بیماری صرع هستند.
• بررسی کردن فعالیت مغز در افرادی که در کما هستند.
• ارزیابی علت وجود گیجی و نداشتن حافظه
• وجود عفونت چون آنسفالیت
• تشخیص دادن آلزایمر یا وجود زوال عقل در بیماران
• وجود آسیب های مغزی
• داشتن تومور و ضایعه در مغز
• ارزیابی علت وجود اختلال خواب در فرد
• بررسی بیماری هایی که باعث ایجاد اختلال در عملکرد مغز می گردد (انسفالوپاتی)
• تشخیص بیماری آلزایمر
• شناسایی اختلالات روانی
• تحلیل آسیب‌های مغزی ناشی از ترومای روانی
• بررسی مسمومیت‌های دارویی و تأثیر آن بر فعالیت مغز

ولی از میان این کاربرد ها مهم ترین آنها بررسی بیماری صرع، اختلال خواب و ADHD است.

در بیماری صرع به دلیل آنکه تست به صورت لحظه ای فعالیت مغز را نشان می دهد، می توان از شرایط عصبی مغز مطلع شد و وجود اختلالات مربوط به صرع و تشنج را شناسایی نمود.

گاهی مواقع برای اینکه بیماری صرع را تشخیص دهند از چراغ هایی استفاده می کنند که چشمک زن هستند و این چراغ ها در افرادی که صرع دارند و به نور حساسیت دارند، موجب تشنج می شود.

در رابطه با اختلالات خواب، از طریق الگویی که امواج مغزی دارند و استفاده از نوار مغز، می توان مرحله خواب را مشخص کرد و قسمت عمیق خواب را از طریق امواج دلتا مشاهده کرد.

از طریق تست نوار مغز امکان مشخص کردن مقدار کیفیت خواب و اختلالات مربوط به آن وجود دارد و پس از مشخص شدن اختلال می توان اقدام به درمان اختلالات خواب کرد.

ADHD از اختلالات روانپزشکی است که برای تشخیص نهایی آن، از نوار مغز استفاده می کنند. (البته در تشخیص این اختلال باید از آزمون ها و آزمایشات بسیاری استفاده نمود.)

اقدامات قبل از انجام نوار مغز

آماده‌سازی پیش از انجام نوار مغز (EEG) اهمیت بسیار زیادی دارد. معمولاً پزشک یا تکنسین نوار مغز پیش از انجام تست، تمامی نکات لازم را به بیمار توضیح می‌دهد.

برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر، بهتر است پیش از انجام آزمایش با پزشک خود مشورت کرده و تمام توصیه‌ها را رعایت کنید.

مراحل و نکات مهم برای آماده‌سازی قبل از تست نوار مغز عبارتند از:

یک روز قبل از انجام تست، موها و پوست سر خود را به‌طور کامل بشویید تا هیچ‌گونه چربی یا آلودگی باقی نماند.

وجود چربی یا مواد آرایشی روی مو می‌تواند باعث اختلال در ثبت امواج مغزی شود. توجه داشته باشید که پس از شست‌وشو از نرم‌کننده، ژل، اسپری یا کرم مو استفاده نکنید.

برخی داروها بر نتیجه نوار مغز تأثیر می‌گذارند. بنابراین لازم است پزشک را از تمام داروها، مکمل‌های گیاهی و ویتامین‌هایی که مصرف می‌کنید آگاه کنید.

در صورت لزوم، پزشک مصرف بعضی از داروها را تا بعد از انجام تست به تعویق می‌اندازد.

مصرف کافئین می‌تواند بر فعالیت الکتریکی مغز اثر بگذارد و نتیجه تست را تغییر دهد.

بهتر است حداقل ۸ ساعت پیش از انجام نوار مغز از خوردن یا نوشیدن مواد کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشابه خودداری کنید.

اگر قرار است نوار مغز در حالت خواب انجام شود، شب قبل از آزمایش کمتر بخوابید تا هنگام انجام تست بتوانید راحت‌تر به خواب بروید.

بهتر است ناشتا یا گرسنه نباشید. پایین بودن قند یا فشار خون ممکن است باعث تغییر در نتایج نوار مغز شود.

توصیه می‌شود در زمان انجام تست، یک همراه کنار خود داشته باشید تا در صورت نیاز به شما کمک کند.

در نهایت، رعایت تمام دستورات و توصیه‌های پزشک متخصص مغز و اعصاب برای گرفتن نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) الزامی است تا نتایج به‌دست‌آمده دقیق و قابل اعتماد باشند.

نحوه انجام تست نوار مغز در بم

برای انجام آزمایش نوار مغز لازم است پوست سر بیمار کاملاً تمیز باشد.

پزشک با استفاده از مداد مخصوص، نقاط مشخصی را روی پوست سر علامت‌گذاری می‌کند تا الکترودها در محل دقیق خود قرار گیرند.

الکترودها از طریق سیم‌هایی به دستگاه نوار مغز متصل می‌شوند. این دستگاه وظیفه دارد امواج الکتریکی مغز را تقویت و ثبت کند.

در برخی مراکز، الکترودها به صورت یک کلاه پلاستیکی مخصوص طراحی شده‌اند که روی سر بیمار قرار می‌گیرد. در مدل‌های جدیدتر، دستگاه‌های بی‌سیم (Wireless) با استفاده از تکنولوژی بلوتوث داده‌های مغزی را منتقل می‌کنند.

در طول انجام تست، متخصص از بیمار می‌خواهد چشمان خود را ببندد و در حالت آرام و ریلکس بماند. بسته به نوع اختلال یا هدف آزمایش، این تست معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد.

در زمان انجام نوار مغز، بیمار باید کاملاً بی‌حرکت باشد. گاهی ممکن است از او خواسته شود چند ثانیه چشمانش را باز و بسته کند یا برای مدتی نفس عمیق بکشد.

در برخی موارد خاص، متخصص ممکن است از بیمار بخواهد در حالت خواب قرار بگیرد تا فعالیت‌های مغزی با دقت بیشتری بررسی شوند.

پس از پایان آزمایش، الکترودها یا کلاه از روی سر برداشته می‌شود و بیمار می‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را به‌طور عادی از سر بگیرد.

مراقبت های بعد از انجام نوار مغز

پس از پایان تست نوار مغز (EEG)، تکنسین کلاه یا الکترودها را از روی سر بیمار برمی‌دارد.

اگر برای اتصال الکترودها از خمیر یا ژل مخصوص استفاده شده باشد، پوست سر با آب گرم و مواد شوینده ملایم تمیز می‌شود.

توصیه می‌شود بیمار پس از بازگشت به منزل، موها و پوست سر خود را دوباره بشوید تا از هرگونه باقی‌مانده خمیر جلوگیری شده و سلامت پوست سر حفظ شود.

در برخی موارد ممکن است در محل قرارگیری الکترودها قرمزی یا التهاب خفیفی مشاهده شود که معمولاً ظرف چند ساعت برطرف می‌شود و جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد.

اگر در طول تست از داروها یا آرام‌بخش‌های خاصی استفاده شده باشد، بهتر است بیمار با همراهی یک فرد دیگر از مرکز خارج شود تا در صورت بروز احساس خواب‌آلودگی یا ضعف، از او مراقبت شود.

در صورتی که برای انجام تست، مصرف برخی داروها به‌صورت موقت قطع شده باشد، باید پس از پایان نوار مغز و با تأیید پزشک، مصرف آن‌ها دوباره آغاز شود.

در نهایت، تکنسین یا پزشک مغز و اعصاب تمامی توصیه‌های لازم پس از انجام نوار مغز را به بیمار اعلام می‌کند تا روند بهبودی و بازگشت به وضعیت طبیعی به بهترین شکل انجام شود.

نوار مغز و افسردگی

استفاده از دستگاه نوار مغز در تشخیص دادن افسردگی مفید است.

زمانی که شخص افسرده است، قسمت هایی از مغز به دلیل حس ها و خلق و خوی موجود، تغییر کرده و نوار مغز می تواند فعالیت آن قسمت ها مغز را که در زمان افسردگی کاهش یافته، اندازه گرفته و ثبت نماید.

مثلا در زمان تصمیم گیری و هنگام کنترل کردن احساسات، فعالیت نورونی در قشر پیشانی کاهش می یابد.

با استفاده از سی تی اسکن مغز و پت اسکن هم می توان منطقه هایی از مغز که به دلیل افسردگی شدید تحلیل رفته اند را، مشخص نمود.

چه چیز هایی بر نتیجه نوار مغز اثر می گذارند؟

وجود بعضی شرایط باعث ایجاد اختلالاتی در نتیجه نوار مغز می شود از جمله:

در صورت وجود عوامل مربوط به بیماری

• به دلیل روزه بودن و ناشتا بودن، شخص دارای قند خون پایین باشد.
• اگر از چای، قهوه و دیگر نوشیدنی های کافئین دار استفاده شده باشد.
• اگر در طول آزمایش در بدن و چشم حرکت هایی وجود داشته باشد.
• اگر دارو هایی چون دارو های آرامبخش مصرف شده باشد.
• زمانی که چراغ هایی روشن و چشمک زن وجود داشته باشد.
• زمانی که مو از طریق اسپری مو چرب شده باشد.

وجود اشتباهات فنی

• اتصال ضعیف الکترود وجود داشته باشد.
•  تداخل الکتریکی وجود داشته باشد.
• تنظیمات نادرست برای دستگاه انجام شده باشد.

وجود اشتباهات انسانی

• در برچسب گذاری های الکترود ها اشتباهی صورت گرفته باشد.
• اطلاعات مربوط به بیمار به درستی ثبت نشده باشد.
• تفسیر نادرست صورت گرفتن

چه زمانی دستگاه نوار مغز نتایج غیر طبیعی ارائه می دهد؟

نتایج غیر طبیعی تست ممکن است به دلایل زیر باشد:

• وجود اختلال خواب در شخص
• داشتن خونریزی های غیر طبیعی یا هموراژیک
• ابتلا به میگرن
• داشتن عفونت در مغز یا متورم شدن مغز
• داشتن بافتی مرده که ناشی از انسداد در جریان خون است.
• وارد شدن آسیب به سر
• مصرف کردن الکل یا مصرف مواد مخدر

بهتر است فرد از مشکل و اختلالاتی که دارد مطلع شود تا بتواند در جهت رفع آنها اقدامات لازم را انجام دهد.

پزشکان در این زمینه بسیار کمک کننده هستند و با مشخص شدن علت اختلال و مشکل، می توانند در جهت رفع آنها موثر باشند.

تفاوت نوار مغز سالم و غیر سالم در چیست؟

ر مغزی که ناسالم است امواج منظمی نداشته و الگو های موجود با هم هماهنگ نیستند به صورتی که در زمان هوشیاری و خواب فرد، دارای همخوانی نمی باشد.

همخوانی نداشتن الگو ها نشانه ای از وجود اختلالات زیر است:

• اختلال صرع که فعالیت تشنجی آن دارای امواج تپشی شدید است و ممکن است در همه قسمت های یا برخی قسمت های آن رخ بدهد و میان سلول های عصبی اختلالاتی را ایجاد نماید.
• ابتلا به سکته مغزی که ناشی از کاهش خونرسانی به مغز است و فعالیت الکتریکی مغز را کاهش می دهد یا کلا متوقف می کند.
• ابتلا به آلزایمر که به سلول های مغز به تدریج آسیب رسانده و فعالیت الکتریکی مغز را کاهش می دهد.
• ابتلا به میگرن که با سردرد های شدید همراه است.

عوارض استفاده از دستگاه نوار مغز

اکثر کسانی که قصد دارند تست نوار مغز را انجام دهند، نگران مضرات ناشی از آن هستند.

اما این را باید بگوییم که نوار مغز برای بدن و مغز انسان مشکل جانبی نداشته و روشی ایمن است.

استفاده از آن هیچ تاثیر منفی نداشته و تستی بی اشعه می باشد.

الکترود هایی این دستگاه تنها فعالیتی که مغز دارد را ثبت می نماید و دردی را برای بیمار ایجاد نمی کند.

این امکان وجود دارد که نگرانی ها و فشار عصبی ناشی از آن که بیمار متحمل می شود، باعث افت قند خون، استرس و ایجاد ضعف در فرد شود که باید برای جلوگیری از آنها با تکنسین نوار مغز صحبت کرده و در رابطه با آن اطلاعات لازم را کسب کنید.

هزینه انجام تست نوار مغز در بم

هزینه انجام تست نوار مغز (EEG) در شهر بم، بسته به شرایط مختلف، ممکن است در هر مرکز درمانی متفاوت باشد.

تجربه و تخصص متخصص مغز و اعصاب در بم و همچنین تجهیزات مورد استفاده از جمله عواملی هستند که بر مبلغ نهایی این آزمایش تأثیر می‌گذارند.

به‌طور معمول، مراکزی که از دستگاه‌های جدیدتر و روش‌های دقیق‌تر ثبت امواج مغزی استفاده می‌کنند، هزینه بیشتری دریافت می‌کنند.

در برخی موارد، نوع تست نیز در تعیین قیمت مؤثر است. برای مثال، نوار مغزی که در حالت بیداری انجام می‌شود، هزینه‌ای متفاوت از نوار مغز در حالت خواب یا تست‌هایی دارد که با تحریک نوری یا تنفسی همراه هستند.

علاوه بر این، اگر تفسیر تخصصی نتایج توسط پزشک مغز و اعصاب نیاز باشد، ممکن است هزینه‌ای جداگانه برای آن در نظر گرفته شود.

در بسیاری از موارد، بیمه‌های درمانی بخشی از هزینه نوار مغز را پوشش می‌دهند که به کاهش هزینه پرداختی بیمار کمک می‌کند.

برای دریافت بهترین خدمات و پرداخت منطقی، توصیه می‌شود پیش از انجام تست با متخصص مغز و اعصاب مشورت شود تا از جزئیات هزینه و خدمات ارائه‌شده اطمینان حاصل گردد.