درمان اختلالات خواب

اختلال خواب

نداشتن خوابی با کیفیت خوب و وجود بی خوابی از جمله مشکلاتی است که افراد زیادی به آن روبرو هستند.

داشتن خوابی با کیفیت روی فعالیت های روزانه فرد و مقدار تمرکزی که دارد تاثیرات مثبت دارد.

از این رو چنان چه اختلال بی خوابی در فردی وجود دارد باید در جهت درمان آن اقدامات لازم انجام گیرد.

عواملی هستند که روی خواب فرد اثر گذاشته و آن را با اختلال مواجه می کند از جمله:

• کم خوابی یا وجود پر خوابی
• به مرحله عمیق خواب نرفتن
• خروپف کردن
• به صورت ناگهانی از خواب پریدن
• داشتن تکانه هایی در دست و پا در زمان خواب

موارد ذکر شده باعث تاثیرگذاری روی خواب فرد و زندگی روزمره وی می شود.

اختلالات خواب ناشی از بیماری های پزشکی و روانی هستند که با درمان و رفع آنها این اختلال نیز رفع می گردد.

نظر پزشکان بیشتر بر این است که وجود استرس و اضطراب باعث بروز این اختلال می‌ شود.

مواردی چون دیدن کابوس، در خواب راه رفتن و حرف زدن در خواب به دلیل وجود استرس و اضطراب رخ می دهد.

با کنترل کردن سطح استرس و اضطراب می توان موجب بالا رفتن کیفیت خواب در فرد مبتلا به این اختلال شد.

درمان نکردن به موقع اختلال خواب عواقبی جبران ناپذیر به همراه داشته و عملکرد فرد را در زندگی تحت تاثیر قرار می دهد و توانایی انجام فعالیت های روزمره را کم می کند.

عوامل ایجاد کننده اختلال خواب

برخی عوامل هستند که روی خواب اثر گذاشته و با اختلال بی خوابی همراه می باشند از جمله:

• مدام دستشویی رفتن در طول شب
• وجود مشکلات ریوی و داشتن حساسیت
• داشتن استرس و اضطراب
• ابتلا به دردی مزمن و وجود التهاب در مفصل ها

دلایل ابتلا به اختلالات خواب

دلایل زیادی هستند که موجب ایجاد اختلال خواب می‌ شوند از جمله:

• موارد مرتبط با سبک زندگی چون رفتن به سفر های مکرر، نوبت کاری و …
• چاق بودن و داشتن اضافه وزن
• وجود عوامل ژنتیکی
• داشتن مشکلات خلقی چون وجود اضطراب و افسردگی
• مصرف غذا های دارای کافئین یا مصرف زیاد از حد الکل
• سالخورده بودن
• وجود عارضه هایی چون داشتن درد و ابتلا به بیماری های قلبی
• استفاده از دارو های خاص

انواع اختلال خواب

مشکلات مربوط به خواب دارای انواع مختلفی به قرار زیر هستند:

اختلال بی‌خوابی

اختلال بی خوابی خود دارای سه نوع بی‌خوابی کوتاه مدت، بی‌خوابی مزمن و بی‌خوابی های دیگر است.

شایع ترین اختلال خواب، اختلال بی‌خوابی است که باعث دشواری در شروع خواب می‌ شود یعنی فرد به سختی به خواب می رود.

قبل از اینکه پزشک اختلال بی‌خوابی را تشخیص دهد باید علت های بی‌خوابی را اول بررسی نماید.

ممکن است بی‌خوابی به دلیل مصرف دارو، افسردگی، سوء مصرف مواد و … باشد.

گاهی مواقع بی‌خوابی مزمن ممکن است ناشی از عاملی استرس زا باشد که همراه با ترس از بی‌خوابی است.

اختلال بی‌خوابی عوارضی چون بالا رفتن ریسک مشکلاتی چون بروز حملات آسم، سکته مغزی، ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، افسرده شدن، کم شدن میزان امید به زندگی، بالا رفتن فشار خون، چاق شدن و … را افزایش می دهد.

اختلال تنفسی مربوط به خواب

این اختلال با تنفس غیر طبیعی در حین خواب در بزرگسالان و کودکان همراه است و در ۴ گروه وجود دارد:

• آپنه انسدادی خواب
• سندروم آپنه خواب مرکزی
• کم شدن تهویه مرتبط با خواب
• کاهش اکسیژن مرتبط با خواب

این اختلال با تهویه نامنظم در زمان خواب همراه است و موجب کاهش مقدار اکسیژن خون می شود.

سندروم آپنه انسدادی باعث انسداد در مجاری تنفسی شده و موجب زیاد شدن تلاش تنفسی می‌ شود.

اختلال پاراسومنیا یا خواب پریشی

این اختلال با اتفاقات جسمی بروز یافته و دلیل آن وجود پدیده های جسمی نامطلوب است که در زمان خواب به سراغ فرد می رود.

اختلال پاراسومنیا تشکیل شده از رفتار های فرد، احساسات وی، دیدن خواب و عملکرد های مربوط به سیستم عصبی است.

بیشتر به دلیل تظاهرات مربوط به فعال شدن سیستم عصبی مرکزی رخ می دهد.

این اختلال گاهی مواقع نیز به دلیل فعالیت مربوط به عضلات اسکلتی و وجود تغییر در سیستم خود مختار اتفاق می افتد و بیشتر مواقع همراه با سندروم خواب انسدادی است‌.

حملات پاراسومنیا در کودکان و نوجوانان به درمانی احتیاج ندارد و با درمان روانشناختی بهبود می یابد.

والدین در درمان این اختلال برای کودکان باید همراهی کنند و هرگونه شرایط تحریک کننده را باید از کودک دور کنند.

برخی حرکات غیرطبیعی ناشی از این اختلال عبارت است از:

• در زمان خواب راه رفتن
• در خواب صحبت کردن
• دیدن کابوس
• داشتن شب ادراری
• دندان قروچه کردن
• ناله کردن
• فشار دادن فک در زمان خواب
• اختلال خواب و بیداری ریتم شبانه روزی

افراد مبتلا به این اختلال نمی توانند خواب معمولی در برنامه زمانی اجتماعی خود داشته باشند.

تشخیص این اختلال راحت است زیرا با استفاده از دفتر خواب می توان عدم تقارن در برنامه زمانی اجتماعی را مشخص کرد.

اختلال نارکولوپسی

این اختلال موجب می‌شود که فرد در طول روز با خواب آلودگی زیاد از حد و غیر قابل کنترل و ضعف در عضلات به صورت ناگهانی روبرو شود.

خواب آلودگی ایجاد شده در طول روز موجب عدم توانایی فرد در هوشیاری و بیداری در ساعات اصلی روز می‌ شود.

در صورت ابتلا به این اختلال فرد بدون داشتن هشدار قبلی حس خستگی داشته و به خواب می رود.

اختلال نارکولوپسی گاهی اوقات با فلج خواب همراه است به گونه ای که موجب ناتوانی فرد از لحاظ جسمی می شود.

امکان حرکت کردن به محض بیداری وجود ندارد و باید کمی زمان از بیداری بگذرد.

این اختلال معمولا همراه با بیماری اختلال عصبی چون بیماری ام اس رخ می دهد.

اختلال حرکت مربوط به خواب

این اختلال با حرکت های ساده که باعث اختلال در خواب می‌ شود مشخص می گردد.

وجود اختلال حرکتی به صورت دوره ای و داشتن سندروم پای بیقرار نشانه ای از ابتلا به این اختلال است.

سندروم پای بیقرار معمولا در زمان های استراحت و خواب به سراغ افراد می آید و موجب ایجاد اختلال در خواب فرد می شود.

گرفتگی در عضلات پا و انقباض در آنها دارای حس دردی است که باعث بروز اختلال خواب می‌ شود و برای تسکین دادن آن باید موجب کشش در آن عضله شد.

درمان اختلالات خواب

با توجه به نوع اختلال خواب راهکار های درمان اختلالات خواب که دکتر آرزو جعفریان تجویز می کند، متفاوت است.

معمولا برای درمان اختلالات خواب از راه های درمانی پزشکی، درمان شناختی رفتاری و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی استفاده می کنند.

درمان های شناختی رفتاری

استفاده از درمان های شناختی رفتاری جزو راهکار های درمانی اولیه ای است که برای بیماران مبتلا به اختلال بی خوابی به کار گرفته می شود.

در طی این درمان آموزش های روانشناختی لازم در مورد خواب و مداخله های رفتاری به فرد مبتلا داده می‌ شود.

از طریق درمان شناختی رفتاری تغییراتی در عادات خواب و رفتار هایی که با آن ارتباط دارد ایجاد شده و هرگونه باور غیر مفید در مورد خواب نیز بررسی و تغییر می کند.

این روش درمانی دارای مداخلاتی‌ چون ایجاد تغییرات در ساعت به رختخواب رفتن، یاد گرفتن تکنیک های مربوط به مقابله کردن با اضطراب در زمان خواب، بیشتر کردن رفتار های سالم پیش از خوابیدن و بهبود بخشیدن به محیط خواب است.

درمان شناختی رفتاری یا CBT-I دارای بخش های زیر است:

• با انجام این درمان میزان اضطراب کمتری در رابطه به مشکلات خواب به سراغ فرد می آید.
• با تمدد اعصاب و انجام دادن مدیتیشن های درمانی فرد آرام شده و سریع تر خوابیدن را یاد می گیرد.
• یاد گرفتن عادات خواب خوب در طول درمان
• تعیین زمان مشخص برای به رختخواب رفتن حتی با وجود به خواب نرفتن، کم کم به مرور باعث بهتر خوابیدن فرد می شود.
• از طریق درمان کردن کنترل محرک رفتن به رختخواب با خوابیدن مرتبط می شود‌.
• به صورتیکه که تنها در زمان خواب آلود بودن باید به رختخواب رفت و اگر خوابتان نمی‌ رود از رختخواب خارج شوید.

استفاده از درمان های پزشکی

درمان های پزشکی و دارویی جهت رفع اختلال خواب عبارتند از:

• مصرف کردن قرص خواب
• استفاده از دستگاه های تنفسی یا انجام دادن جراحی مخصوصا در زمان داشتن آپنه خواب
• مصرف کردن مکمل های ملاتونین
• استفاده از محافظ دندان که معمولا در زمان انجام دندان قروچه به کار گرفته می شود.
• مصرف دارو های آلرژی و سرماخوردگی
• استفاده از دارو های مربوط به بیماری های زمینه ای که باعث ایجاد اختلال خواب شده اند‌.

تغییر دادن سبک زندگی و اصلاح آن

ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و اصلاح کردن آن همزمان با انجام درمان های پزشکی می تواند تا حد زیادی روی کیفیت خواب فرد مبتلا به این اختلال اثر بگذارد و آن را بهبود ببخشد.

اینکه در زمان مشخص بخوابید و بیدار شوید، کیفیت خوابتان را بالا می برد.

از جمله کارهایی که برای تغییر سبک زندگی باید انجام گیرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم کردن مقدار اضطراب و تشویش موجود از طریق ورزش کردن
• بیشتر کردن مقدار سبزیجات مصرفی و افزودن ماهی به رژیم غذایی
• کم کردن مصرف شکر
• کمتر آب خوردن قبل از خوابیدن
• داشتن برنامه خواب منظم و پایبندی به آن
• کم کردن میزان مصرف الکل و تنباکو
• کمتر مصرف کردن کافئین در زمان عصر و غروب
• مصرف وعده های کربوهیدرات کم پیش از خوابیدن

مقدار خواب کافی هر سن

اینکه برای هر فرد چه میزان خواب کافی است، دارای اندازه و توافق خاصی نیست.

اما با توجه به پیشنهاد موسسه ملی سلامت، هر فرد بزرگسال باید ۷ الی ۸ ساعت خواب شبانه داشته باشد.

در کنار میزان خواب کیفیت خواب هم بسیار مهم است و روی نشاط و شادابی فرد اثر می گذارد.

طبق نظریه مرکز کنترل و پیشگیری از CDC مقدار خواب مورد نیاز بر حسب سن به قرار زیر است:

• نوزادان بین ۰ الی ۳ ماهه باید در طول شبانه روز ۱۴ الی ۱۷ ساعت بخوابند.
• شیرخواران بین ۴ الی ۱۲ ماهه باید در طول شبانه روز ۱۲ الی ۱۶ ساعت بخوابند که چرت زدن رو هم شامل می‌ شود.
• کودک نوپا ۱ الی ۲ ساله باید در طول شبانه روز بین ۱۱ الی ۱۴ ساعت بخوابد که چرت زدن رو هم شامل می‌ شود.
• کودک ۳ الی ۵ ساله باید در طول شبانه روز بین ۱۰ الی ۱۳ ساعت بخوابد.
• در سن مدرسه بین ۶ الی ۱۲ سال باید مقدار خواب در طول شبانه روز بین ۹ الی ۱۲ ساعت باشد.
• نوجوانان در سنین ۱۳ الی ۱۸ سال باید در طول شبانه روز بین ۸ الی ۱۰ ساعت بخوابند.
• بزرگسالان ۱۸ الی ۶۰ سال باید ۷ یا بیش‌تر از ۷ ساعت در طول شبانه روز بخوابند.
• بزرگسالان بین ۶۱ الی ۶۴ سال باید بین ۷ الی ۹ ساعت در طول شبانه روز بخوابند.
• بزرگسالان بالای ۶۵ سال باید در طول شبانه روز ۷ الی ۸ ساعت بخوابند.